پیشبینیهای نهادهای معتبر برای بازار نفت در سال ۲۰۲۶، تصویری دوگانه و متضاد ترسیم میکنند. گزارش ماهانه اوپک با تمرکز بر تقاضای پیشبینیشده برای نفت اوپکپلاس، بازار را نزدیک به تعادل ارزیابی میکند و مازاد احتمالی را تنها حدود ۶۰ هزار بشکه در روز برآورد مینماید. در مقابل آژانس بینالمللی انرژی (IEA) در گزارش همزمان خود، مازاد عرضه جهانی را ۳٫۸۴ میلیون بشکه در روز پیشبینی کرده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) نیز با تأکید بر افزایش ذخایر و فشار نزولی بر قیمتها، به روایت مازاد نزدیکتر است.
این اختلاف اساسی، سؤال محوری را مطرح میسازد: آیا اوپکپلاس قادر خواهد بود با مدیریت فعال عرضه، تعادل بازار را حفظ کند، یا سال ۲۰۲۶ شاهد انباشت ذخایر و کاهش پایدار قیمتها خواهد بود؟
اوپک چه چیزی را «تعادل» مینامد؟
اوپک بر شاخصی کلیدی تمرکز دارد که در اصطلاحات بازار به آن تقاضا برای نفت اوپکپلاس، اطلاق میشود؛ یعنی حجم نفتی که جهان، پس از تأمین نیازهای خود از تولیدکنندگان غیرعضو این گروه، از اوپکپلاس طلب میکند.
بر اساس گزارش ماهانه اوپک در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۵، تولید اوپکپلاس در نوامبر حدود ۴۳٫۰۶ میلیون بشکه در روز بوده و میانگین تقاضای پیشبینیشده برای نفت این گروه در سال ۲۰۲۶ نیز نزدیک به ۴۳ میلیون بشکه در روز است. نتیجهگیری اوپک روشن است؛ در صورت حفظ تولید در سطوح فعلی، مازاد احتمالی تنها حدود ۶۰ هزار بشکه در روز خواهد بود، رقمی که از دیدگاه این سازمان، بازار را نه در معرض بحران مازاد بلکه در آستانه تعادل قرار میدهد.
این روایت حامل پیامی ضمنی نیز هست؛ اوپکپلاس تأکید دارد که درک دقیقی از پویایی بازار دارد و ابزارهای لازم برای مدیریت فعال عرضه را در اختیار دارد. به عبارت دیگر، حتی در صورت بروز مازاد موضعی، این گروه اجازه نخواهد داد که آن به کاهش شدید و پایدار قیمتها منجر شود.
IEA چرا از مازاد سنگین حرف میزند؟
آژانس بینالمللی انرژی (IEA) از منظری متفاوت به بازار مینگرد و تراز کلی جهانی را با تمرکز بر رشد عرضه، رشد تقاضا و روند ذخایر تجاری بررسی میکند.
آژانس بینالمللی انرژی در همان گزارش مازاد عرضه در سال ۲۰۲۶ را ۳٫۸۴ میلیون بشکه در روز برآورد ، رقمی چندین برابر پیشبینی اوپک، کرده است. منطق این برآورد روشن است؛ تقاضای جهانی در سال ۲۰۲۶ رشد خواهد کرد، اما این رشد کافی نیست تا تمام افزایش عرضه را جذب نماید.
IEA رشد تقاضا را حدود ۸۶۰ هزار بشکه در روز و رشد عرضه را حدود ۲٫۴ میلیون بشکه در روز پیشبینی میکند. هنگامی که عرضه از تقاضا پیشی گیرد، مازاد ابتدا در افزایش ذخایر تجاری آشکار میشود و سپس فشار نزولی بر قیمتها وارد میآورد.
آژانس نکتهای ظریف نیز مطرح میکند که به توضیح رفتار پیچیده قیمتها کمک مینماید؛ ممکن است نفت خام در سطح جهانی فراوان به نظر برسد، اما در برخی مناطق یا بخشهای فرآوردههای نفتی مانند بنزین و گازوئیل، محدودیتهای ظرفیت پالایش یا اختلالهای منطقهای منجر به تنگناهای موضعی شود. این دوگانگی بازار میتواند شرایطی ایجاد کند که همزمان نشانههایی از مازاد کلی و کمبودهای محلی مشاهده گردد.
ریشه اختلاف کجاست؟ یک فرض کلیدی
ریشه این اختلاف عمیق، فراتر از تفاوتهای عددی، به فرضیات بنیادین بازمیگردد. اوپکپلاس بر قابلیت مدیریت فعال عرضه تکیه دارد؛ یعنی در صورت تمایل بازار به سمت مازاد، این گروه میتواند با اقداماتی چون توقف افزایش تولید، تمدید محدودیتها یا به تعویق انداختن بازگشت ظرفیتهای کاهشیافته، از ورود آزادانه مازاد به بازار جلوگیری نماید. در همین چارچوب، اوپکپلاس افزایش تولید را در سهماهه اول ۲۰۲۶ متوقف کرده و حدود ۳٫۲۴ میلیون بشکه در روز کاهش داوطلبانه را همچنان در ساختار تصمیمگیری خود حفظ نموده است.
در مقابل، آژانس بینالمللی انرژی (IEA) تأکید دارد که حتی با برخورداری از این ابزارها، رشد عرضه از سوی تولیدکنندگان غیرعضو اوپکپلاس متوقف نخواهد شد. تولیدکنندگان خارج از توافق به ویژه در ایالات متحده، کانادا، برزیل و گویان، به افزایش تولید ادامه خواهند داد. در صورتی که رشد تقاضا کافی نباشد، فشار مازاد ممکن است از کنترل مدیریت عرضه فراتر رود یا هزینه حفظ تعادل بازار را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
این نسخه با حفظ محتوای اصلی، از جملات ساختارمندتر، لحن رسمیتر و جریان منطقی روانتر بهره میبرد. عناصر دراماتیک کاهش یافته و تمرکز بر دقت و حرفهای بودن تقویت شده است. اگر نیاز به تنظیمات بیشتری دارید، خوشحال میشوم کمک کنم.
ذخایر جهانی و نفت شناور
در نهایت روند ذخایر تجاری جهانی و نفت شناور (oil on water) نقش تعیینکننده در قضاوت میان این دو روایت ایفا خواهد کرد. مازاد واقعی عرضه معمولاً ابتدا در افزایش موجودی انبارهای تجاری و حجم نفت ذخیرهشده بر روی نفتکشها که در انتظار مشتری یا قیمت مناسب باقی میماند، آشکار میشود.
در این زمینه، اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) بهعنوان مرجع سوم وارد میشود. در چشمانداز کوتاهمدت دسامبر ۲۰۲۵، EIA پیشبینی میکند ذخایر جهانی تا سال ۲۰۲۶ افزایش یابد و این امر فشار نزولی بر قیمتها وارد کند، تا حدی که میانگین قیمت نفت برنت در سهماهه اول ۲۰۲۶ حدود ۵۵ دلار در هر بشکه باشد و در ادامه سال نزدیک به این سطح باقی بماند.
پیام این پیشبینی روشن است؛ افزایش ذخایر، حتی بدون ریزش شدید قیمت، قدرت چانهزنی خریداران را تقویت کرده و بازار را نرمتر میسازد.
زیر لایه این اختلاف پیشبینیها، اوپکپلاس در حال اجرای تغییری اساسی است: بازطراحی منطق سهمیهبندی تولید. مکانیزم جدید تصویبشده مقرر میدارد که از ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۶، حداکثر ظرفیت پایدار (maximum sustainable capacity) اعضای گروه ارزیابی شود تا مبنای خط پایه تولید و سهمیههای سال ۲۰۲۷ قرار گیرد. این ظرفیت به معنای سطح تولیدی است که هر کشور بتواند ظرف ۹۰ روز به آن دست یابد و به مدت یک سال حفظ کند.
به عبارت سادهتر سهمیهها از یک توافق سیاسی چانهزنیشده به سمت عددی فنی و قابل اثبات حرکت میکنند. این تغییر دو پیامد همزمان دارد؛ نخست، ایجاد امید برای کشورهایی که سرمایهگذاری گستردهای در افزایش ظرفیت انجام دادهاند و به دنبال سهمیه بالاتر هستند؛ دوم افزایش ریسک رقابت پنهان است، زیرا آگاهی از شکلگیری خط پایه ۲۰۲۷ ممکن انگیزههایی برای نمایش ظرفیت یا فشار بر سهم بیشتر ایجاد کند، عاملی که مدیریت عرضه در سال ۲۰۲۶ را نیز حساستر خواهد ساخت.
پیامدهابرای ایران
این تحولات برای ایران فراتر از یک بحث نظری در مورد قیمت جهانی نفت است. در بازاری رو به مازاد، رقابت بر سر تخفیفها شدت میگیرد و حتی با حفظ حجم صادرات، درآمد ارزی ممکن است تحت فشار قرار گیرد. علاوه بر این، با حرکت سهمیهبندی به سمت ممیزی فنی، کشورهایی که به دلیل تحریمها دسترسی محدودی به ارزیابی مستقل دارند، در معرض حساسیت بیشتری در تعیین خط پایه و سهمیهها قرار میگیرند؛ زیرا معیارهایی مانند میانگین تولید اخیر و نحوه ثبت آن میتواند تأثیر تعیینکنندهای بر سهمیههای آینده داشته باشد.
به طور خلاصه، اگر سال ۲۰۲۶ دوران رقابت روایتها باشد، از سال ۲۰۲۷ به بعد دوران تسلط اعداد خواهد بود، اعدادی که برای برخی کشورها بیش از گذشته سرنوشتساز میشوند.
دیدگاهها و نظرات خود را بنویسید
اخبار مرتبط
حدود 6 ساعت قبل
حدود 7 ساعت قبل
حدود 7 ساعت قبل
حدود 7 ساعت قبل
حدود 7 ساعت قبل
ویدئو مرتبط
