چشم‌انداز انرژی خورشیدی در ایران؛ راهکار مقابله با ناترازی برق و بحران انرژی

رها رمضانی، گزارشگر نفت خبر: با توجه به بحران‌های زیست‌محیطی، آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی و کاهش منابع سوخت‌های فسیلی، بسیاری از کشورها به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر گرایش پیدا کرده‌اند و ایران با دارا بودن منابع غنی خورشیدی، ظرفیت بالایی برای تولید انرژی‌های پاک دارد. در این گزارش به بررسی چشم‌انداز انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران به عنوان جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی پرداخته ایم.

محمد حسین احمدی، کارشناس حوزه انرژی، در خصوص وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران و جایگزینی آن با سوخت‌های فسیلی بیان کرد ایران برای مقابله با بحران انرژی و رفع ناترازی برق، نیاز به افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور دارد ، ظرفیت نیروگاه‌های کشور در دستور کار دولت قرار گرفته و موضوع افزایش ظرفیت نیروگاهی به عنوان یکی از نیازهای اساسی مطرح شده است، از آنجایی که کشور با محدودیت منابع گاز مواجه است، به نظر می‌رسد که باید به سمت نیروگاه‌هایی برویم که از گاز به عنوان سوخت اولیه استفاده نمی‌کنند، این نیروگاه‌ها شامل نیروگاه‌های هسته‌ای، نیروگاه‌های زغال‌سنگ و دیگر انواع نیروگاه‌ها هستند.

وی افزود: نیروگاه‌های زغال‌سنگ، اگرچه گزینه‌ای برای تولید انرژی به شمار می‌آیند، اما محدودیت منابع زغال‌سنگ در کشور و هزینه بالای تمام‌شده این نیروگاه‌ها، استفاده از آن‌ها را با چالش مواجه می‌کند. از سوی دیگر، نیروگاه‌های هسته‌ای به دلیل فرآیند زمان‌بر احداث، گزینه مناسبی برای حل بحران انرژی نیستند. فرآیند زمان‌بر از زمانی که برنامه‌ریزی شروع می‌شود تا زمانی که نیروگاه‌ها به بهره‌برداری برسند، حدود ۱۰ سال طول می‌کشد.

احمدی تأکید کرد: در این میان، گزینه‌ای که به نظر می‌رسد بر روی میز باقی می‌ماند، نیروگاه‌های خورشیدی است، ایران در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار دارد و بیش از ۲۸۰ روز آفتابی در سال در کشور داریم که این ظرفیت ویژه‌ای برای نیروگاه‌های خورشیدی فراهم می‌کند، وزارت نیرو در راستای این هدف، برنامه‌ریزی‌هایی برای نصب ۴۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی انجام داده است و به نوعی برای انرژی‌های تجدیدپذیر، بورس انرژی و دیگر بازارهای انرژی کشور فعال شده است، با این حال، همچنان فاصله زیادی تا تحقق اهداف مورد نظر وجود دارد.

احمدی به ناترازی برق در کشور نیز اشاره کرد و گفت: میزان ناترازی برق در سال گذشته بیش از ۱۷ هزار مگاوات در تابستان رسید که این نشان‌دهنده نیاز به افزایش ظرفیت عملیاتی کشور است، این ناترازی، لزوم اقدامات فوری برای افزایش ظرفیت نیروگاهی را می‌رساند.

وی در ادامه توضیح داد: برای تأمین مالی این پروژه‌ها، بخش خصوصی باید وارد این حوزه شود،سیاست‌های خصوصی‌سازی در کشور به این امر کمک می‌کند و وزارت نیرو نیز با توجه به افزایش نرخ‌های فروش برق در سال‌های اخیر، تمایل دارد تا این بخش را فعال کند. همچنین، نرخ خرید برق از نیروگاه‌ها و خرید تضمینی‌هایی که مد نظر قرار گرفته، موجب می‌شود که بورس انرژی اقتصادی‌تر شود و سرمایه‌گذاران به خصوص در صنایع مختلف، تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در این حوزه داشته باشند.

احمدی به تدابیر مدیریتی اشاره کرد و افزود: با توجه به این شرایط، نیاز به تدابیر مدیریتی مناسب در سطح کشور احساس می‌شود تا بتوان ظرفیت‌های موجود را به حداکثر رساند و بهره‌وری انرژی را افزایش داد. در همین راستا، برنامه‌ریزی‌هایی برای بهبود مصرف انرژی و بهره‌برداری از تجهیزات و استانداردهای مصرف در دست اقدام است.

این کارشناس حوزه انرژی در خصوص چالش‌های پیش روی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر اظهار داشت:موانعی در حوزه انرژی وجود دارد که باید شناسایی شوند در خصوص نیروگاه‌ها و بهره‌برداری از آن‌ها، باید بگویم نیاز به تولید داخلی داریم که البته برخی از این تجهیزات در داخل تولید می‌شود، اما کشور همچنان به واردات نیاز دارد، بزرگ‌ترین تولیدکننده این تجهیزات، چین است و اگر واردات پنل‌ها و اینورترها تسهیل شود، می‌توان گفت که مانع اصلی در بهره‌برداری از نیروگاه‌ها برداشته خواهد شد.

وی ادامه داد: از طرف دیگر، بحث سرمایه‌گذاری نیز مطرح است، وزارت نیرو برای مناقصه‌هایی که برگزار کرده، منابعی پیش‌بینی کرده است که بر اساس ماده ۱۲ قانون و خرید تضمینی، برای تأمین مالی این پروژه‌ها از آن استفاده می‌شود،اما به دلیل کسری بودجه و ارتباط این مسئله با منابع درآمدی هدفمندی، نیاز است که به‌طور ویژه در این زمینه تدابیر لازم اتخاذ شود.

احمدی در خصوص وضعیت انرژی کشور اظهار داشت: در خصوص انرژی، جذابیت سرمایه‌گذاری در این حوزه به این است که شما صنایع را ملزم کنید که برق مورد نیاز خود را از منابع انرژی تجدیدپذیر تأمین کنندو این باعث می‌شود که جذابیت سرمایه‌گذاری ایجاد شود و سرمایه‌ها به این سمت هدایت شوند، همچنین شبکه برق ایران قابلیت جذب انرژی‌های تجدیدپذیر را دارد و می‌تواند این انرژی‌ها را در خود بگنجاند.اگر توسعه نیروگاه‌ها را به سمت مصرف انرژی هدایت کنیم، هزینه‌های سرمایه‌گذاری در شبکه کاهش می‌یابدو برای کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری شبکه، باید از نیروگاه‌های خورشیدی استفاده کرد که مصرف انرژی در شبکه را کاهش دهد، این رویکرد هم هزینه‌های تأمین برق را کاهش می‌دهد و هم پیشگیری از تحمیل هزینه‌های اضافی به صنایع را ممکن می‌سازد.

محمد حسین احمدی در ادامه گفت : برای صنایعی که کالای خود را صادر می‌کنند، سرمایه‌گذاری در این بخش بسیار سودمند است، به ویژه با توجه به صادرات کالا، این سرمایه‌گذاری به کشور بازخواهد گشت، علاوه بر این، هزینه‌های سرمایه‌گذاری نیز با توجه به کاهش هزینه‌های توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و کاهش هزینه واردات پنل‌ها از چین کاهش خواهد یافت .اگر به‌طور کلی به این حوزه نگاه کنیم، می‌بینیم که این بخش بسیار مهم و اقتصادی است و می‌تواند از تحمیل هزینه‌های اضافی به کشور در سال‌های آینده جلوگیری کند.

 احمدی در پایان به چشم‌انداز آینده اشاره کرد و گفت:ایران می‌تواند در یک بازه زمانی معقول سهم قابل توجهی از انرژی‌های پاک را به خود اختصاص دهد. البته برای رسیدن به این هدف، باید به محدودیت‌هایی که در تأمین تجهیزات برای ساخت نیروگاه‌ها داریم توجه کنیم.برای این کار باید بررسی‌های کلی در خصوص تجهیزات مورد نیاز صورت گیرد و استفاده بهینه از ظرفیت‌های داخلی کشور انجام شود، این موضوع نیاز به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های تجدیدپذیر دارد و همچنین باید مدیریت مصرف به درستی انجام شود، همچنین، موانع موجود در زمینه واردات تجهیزات و سرمایه‌گذاری باید برطرف شود تا بتوانیم نیازهای انرژی کشور را در افق ۴ تا ۵ ساله به‌طور مؤثر تأمین کنیم.