بغداد به دنبال احیای جایگاه خود در بازار انرژی است

در چرخشی استراتژیک که نشان‌دهنده تغییر رویکرد بغداد در قبال غول‌های انرژی غربی است، دولت عراق روز سه‌شنبه از امضای یک توافقنامه اولیه با شرکت نفتی آمریکایی شورون برای توسعه پروژه عظیم ناصریه خبر داد. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، اعلام کرد که این قرارداد نه‌تنها شامل چهار بلوک اکتشافی در جنوب این کشور است، بلکه توسعه میادین نفتی در حال تولید را نیز در بر می‌گیرد و راه را برای ورود مجدد سرمایه و فناوری آمریکایی به بخش انرژی عراق هموار می‌کند.

این توافق نقطه عطفی در تلاش‌های دولت السودانی برای معکوس کردن روندی است که طی آن، شرکت‌های بزرگ نفتی به دلیل شرایط دشوار قراردادها و بی‌ثباتی‌های امنیتی، برای سال‌ها از عراق رویگردان بودند. به نظر می‌رسد بغداد با ارائه شرایط قراردادی جذاب‌تر، موفق شده است تا غول‌هایی مانند توتال‌انرژیز فرانسه و بی‌پی بریتانیا را نیز متقاعد به امضای قراردادهای جدید کند؛ قراردادهایی که مجموع سرمایه‌گذاری آن‌ها بیش از ۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود و نویدبخش دورانی جدید برای صنعت نفت و گاز این کشور است.

فرانک مونت، معاون توسعه کسب‌وکار شرکت شورون، در بیانیه‌ای با ابراز اطمینان از این همکاری گفت: «ما معتقدیم که شورون با سابقه و تخصص اثبات‌شده خود در توسعه موفقیت‌آمیز پروژه‌های نفت و گاز، منابع، تجربه و فناوری لازم را برای حمایت از عراق در راستای توسعه منابع جدید انرژی در اختیار دارد.»
مذاکرات برای حضور شورون در میدان نفتی ناصریه، واقع در استان ذی‌قار، از سال ۲۰۲۱ آغاز شده بود. وزارت نفت عراق در آن زمان اعلام کرد که برنامه‌ای جامع برای این استان دارد که شامل تکمیل مجموعه‌ای از پروژه‌های عظیم در بخش‌های نفت، گاز و تزریق آب به مخازن است. هدف اولیه این طرح، دستیابی به ظرفیت تولید ۶۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز، ظرف هفت سال پس از شروع عملیات است؛ هدفی بلندپروازانه که تحقق آن بدون تخصص فنی و سرمایه شرکت‌های بین‌المللی امکان‌پذیر نیست.

قراردادهای توتال و بی‌پی

توافق با شورون در خلأ صورت نگرفته است، بلکه اوج تلاش‌هایی است که پیش از این با موفقیت در جذب شرکت‌های اروپایی به نتیجه رسیده بود. مهم‌ترین نمونه آن، قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری عراق با شرکت فرانسوی توتال‌انرژیز است که در سال ۲۰۲۳ پس از کش‌وقوس‌های فراوان نهایی شد. این پروژه که پروژه یکپارچه رشد گاز (GGIP) نام دارد، بسیار فراتر از یک قرارداد صرفاً نفتی است. این طرح چهار جزء اصلی دارد:
۱. جمع‌آوری گازهای مشعل (Flaring): ساخت تأسیساتی برای جمع‌آوری و فرآوری گازی که در حال حاضر در چندین میدان نفتی سوزانده می‌شود و استفاده از آن برای تولید برق. این اقدام هم به کاهش آلودگی محیط‌زیست کمک می‌کند و هم بخشی از کمبود شدید برق در عراق را برطرف می‌سازد.

۲. تزریق آب دریا: احداث یک واحد عظیم تصفیه آب دریا و انتقال آن به میادین نفتی برای تزریق به مخازن و حفظ فشار آن‌ها، که برای پایداری تولید بلندمدت نفت حیاتی است.
۳. توسعه میدان نفتی ارطاوی: افزایش تولید از این میدان نفتی در جنوب عراق.
۴. احداث نیروگاه خورشیدی: ساخت یک نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۱ گیگاوات که نشان‌دهنده نگاه عراق به انرژی‌های تجدیدپذیر و تنوع‌بخشی به سبد انرژی خود است.
از سوی دیگر، شرکت بریتانیایی بی‌پی (BP) که سابقه‌ای طولانی در عراق دارد و اپراتور اصلی میدان عظیم رمیله—یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان—است، نیز تعهد خود را برای ادامه و گسترش سرمایه‌گذاری در این کشور تجدید کرده است. بی‌پی از طریق شرکت مشترک خود، «شرکت انرژی بصره»، نقش کلیدی در حفظ و افزایش تولید از این میدان داشته و بهبود قراردادها، انگیزه این شرکت برای سرمایه‌گذاری‌های آتی را دوچندان کرده است.

رویکرد جدید بغداد

دفتر نخست‌وزیری عراق تأکید کرده است که دولت رویکردی جدید در تعامل با شرکت‌های بزرگ نفتی بین‌المللی، به‌ویژه شرکت‌های آمریکایی، اتخاذ کرده است. این رویکرد جدید ظاهراً شامل انعطاف‌پذیری بیشتر در مدل‌های قراردادی و ارائه تضمین‌های لازم برای بازگشت سرمایه است؛ امری که در گذشته یکی از موانع اصلی سرمایه‌گذاری خارجی محسوب می‌شد.

با بازگشت شورون و تعمیق همکاری با توتال‌انرژیز و بی‌پی، عراق این پیام روشن را به بازار جهانی ارسال می‌کند که درهای این کشور به روی سرمایه‌گذاری‌های بزرگ باز است و بغداد مصمم است تا با استفاده از فناوری روز دنیا و مدیریت مدرن، تولید نفت و گاز خود را به سطوح بالاتری برساند و جایگاه خود را به عنوان یکی از تأثیرگذارترین بازیگران در عرصه انرژی جهانی تثبیت کند.