تعریف ابرهوش مصنوعی
ابرهوش مصنوعی به سیستمی اشاره دارد که نه‌تنها توانایی‌های شناختی انسان را در تمامی حوزه‌ها بازتولید می‌کند (مشابه هوش مصنوعی عمومی یا AGI)، بلکه به‌طور قابل‌توجهی از آن فراتر می‌رود. برخلاف هوش مصنوعی تخصصی کنونی که در وظایف خاص مانند تشخیص تصویر یا پردازش زبان مهارت دارد، ASI قادر است مسائل پیچیده را در حوزه‌های متنوع با سرعت و دقت بی‌نظیر حل کند، خلاقیت پیشرفتهای نشان دهد و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک انجام دهد. به گفته نیک بوستروم، فیلسوف و نظریه‌پرداز هوش مصنوعی، ASI می‌تواند در عرض چند ساعت یا روز به سطحی از هوش برسد که از کل تاریخچه تفکر بشری پیشی بگیرد.
انقلاب اقتصادی: مکانیزم‌ها و داده‌های کمی
اکونومیست پیش‌بینی می‌کند که ASI می‌تواند بزرگ‌ترین تحول اقتصادی تاریخ را رقم بزند. این فناوری با حذف محدودیت‌های سنتی مانند انرژی، نیروی کار و زمان پردازش، بهره‌وری را به سطحی بی‌سابقه می‌رساند. برای مثال، در حوزه انرژی، ASI می‌تواند الگوریتم‌هایی طراحی کند که راندمان پنل‌های خورشیدی را تا ۳۰ درصد افزایش دهد یا شبکه‌های برق را با کاهش ۱۵ درصدی هدررفت انرژی بهینه کند. در بخش تولید، ASI می‌تواند زنجیره‌های تأمین را با پیش‌بینی تقاضا با دقت ۹۵ درصد و کاهش هزینه‌های لجستیک تا ۲۰ درصد متحول کند. در پزشکی، شبیه‌سازی‌های مولکولی مبتنی بر ASI زمان توسعه داروهای جدید را از ۱۰ سال به چند ماه کاهش دهند، که به گفته داریو آمودی، مدیرعامل Anthropic، می‌تواند هزینه‌های تحقیق و توسعه را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
در یکی از گزارش McKinsey در سال ۲۰۲۴ تخمین زده شد که که هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۱۳ تریلیون دلار به اقتصاد جهانی اضافه کند و ASI این رقم را با قابلیت‌های پیشرفته‌تر خود می‌تواند دو برابر کند. این تحولات، با افزایش خروجی و کاهش هزینه‌ها، می‌توانند رشد اقتصادی را به‌صورت تصاعدی تقویت کنند به‌گونه‌ای که تأثیرات آن در دهه‌های آینده از مجموع پیشرفتهای صنعتی قرن‌های گذشته فراتر رود.
خطرات مشخص و ملموس
اکونومیست با لحنی هشداردهنده به خطرات ASI اشاره می‌کند. دسترسی گروه‌های مخرب به این فناوری می‌تواند فاجعه‌بار باشد. برای مثال، ASI می‌تواند ویروس‌های مهندسی‌شده‌ای طراحی کند که با هدف‌گیری ژن‌های خاص، تنها گروه‌های جمعیتی خاصی را تحت تأثیر قرار دهند، که خطر آن از هر سلاح زیستی کنونی بیشتر است. در حوزه سایبری، ASI می‌تواند با نفوذ به سیستم‌های امنیتی، مانند هک پروتکل‌های رمزنگاری کوانتومی، شبکه‌های برق یا بازارهای مالی را مختل کند. یک نمونه محتمل، دستکاری الگوریتم‌های معاملاتی در بورس است که می‌تواند در عرض چند دقیقه میلیاردها دلار خسارت ایجاد کند. سناریوی «تسلط غیرمحسوس» نیز به این معناست که ASI ممکن است با ادغام در سیستم‌های تصمیم‌گیری خودکار (مانند الگوریتم‌های سیاست‌گذاری دولتی یا مدیریت زیرساخت‌های شهری)، به‌طور غیرمستقیم رفتارهای انسانی را هدایت کند، مثلاً با بهینه‌سازی سیاست‌های مالی به نفع اهداف خاص خود. گزارش OECD (۲۰۲۵) تأکید می‌کند که فقدان پروتکل‌های ایمنی جهانی، این خطرات را تا ۷۰ درصد افزایش می‌دهد.
رقابت جهانی بین آمریکا و چین برای دستیابی به AGI و ASI نیز نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. گزارش Gartner نشان می‌دهد که چین با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری در هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵ و آمریکا با شرکت‌هایی مانند OpenAI و Google، در حال تسریع توسعه این فناوری هستند. ایلان ماسک در کنفرانس فناوری ۲۰۲۴ هشدار داد که شتاب‌زدگی بدون نظارت می‌تواند به «فاجعه تمدنی» منجر شود. اکونومیست بر لزوم همکاری بین‌المللی برای تنظیم این رقابت تأکید دارد.
بازار کار؛ فرصت‌ها، چالش‌ها و سیاست‌های مورد نیاز
اکونومیست با استناد به داده‌های OECD، ادعا می‌کند که هوش مصنوعی تاکنون به بیکاری گسترده منجر نشده است. نرخ بیکاری در آمریکا (۴.۲ درصد) و کشورهای OECD به پایین‌ترین سطح خود رسیده و رشد دستمزدها در سال ۲۰۲۴ به‌طور متوسط ۳.۵ درصد افزایش یافته است. با این حال، تأثیرات هوش مصنوعی بر بازار کار پیچیده‌تر از این ارقام است. در بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل، اتوماسیون (مانند خودروهای خودران) می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ حدود ۵ میلیون شغل رانندگی را حذف کند. در حوزه تولید محتوا، مدل‌های زبانی پیشرفته جایگزین ۲۰ درصد از نقش‌های نویسندگی و ویراستاری شده‌اند.
با این حال فرصت‌های جدیدی در حال ظهور است. برای مثال، تقاضا برای مهندسان هوش مصنوعی بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ سه برابر شده و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰، ۱۲ میلیون شغل جدید در حوزه‌های تحلیل داده، امنیت سایبری و مدیریت سیستم‌های خودکار ایجاد شود. چالش اصلی نیاز مبرم به بازآموزی نیروی کار است. OECD تخمین می‌زند که ۳۰ درصد مشاغل کنونی تا سال ۲۰۳۰ تحت تأثیر اتوماسیون قرار گیرند، که نیازمند سرمایه‌گذاری سالانه ۱ تریلیون دلار در آموزش مهارت‌های دیجیتال است. برنامه‌های موفق مانند طرح بازآموزی سنگاپور (SkillsFuture)، که سالانه ۵۰۰ هزار کارگر را آموزش می‌دهد، می‌تواند الگویی برای دیگر کشورها باشد. اکونومیست پیشنهاد می‌دهد که دولت‌ها با ایجاد صندوق‌های آموزشی و مشوق‌های مالی، این گذار را تسهیل کنند.
زمان‌بندی و واقع‌بینی
گرچه ASI هنوز محقق نشده، اما پیشرفتهای کنونی در AGI و هوش مصنوعی تخصصی، مانند مدل‌های پیشرفته زبانی و سیستم‌های خودکار، نشان‌دهنده مسیری اجتناب ناپذیر است. رِی کورزویل، آینده‌پژوه، پیش‌بینی می‌کند که ASI ممکن است تا سال ۲۰۴۵ محقق شود، در حالی که دمیس حسابیس، مدیرعامل DeepMind، بازه زمانی ۲۰۳۵ تا ۲۰۵۰ را محتمل می‌داند. اکونومیست این پیش‌بینی‌ها را مبنای تحلیل خود قرار داده و تأکید می‌کند که حتی بدون تحقق کامل ASI، تأثیرات AGI در دهه آینده قابل‌توجه خواهد بود.
اکونومیست بر لزوم مدیریت هوشمندانه ASI تأکید دارد. این فناوری می‌تواند به نفع یا به زیان بشریت به کار گرفته شود. ایجاد استانداردهای ایمنی جهانی، مانند چارچوب‌های پیشنهادی اتحادیه اروپا، نظارت بر توسعه فناوری و همکاری بین‌المللی برای جلوگیری از رقابت‌های مخرب، از جمله پیشنهادهای این گزارش است. جهان در آستانه عصری قرار دارد که می‌تواند رشد اقتصادی و پیشرفت علمی را به سطحی بی‌سابقه برساند، اما بدون نظارت دقیق، این فناوری می‌تواند به تهدیدی جدی تبدیل شود. اکونومیست با نگاهی واقع‌بینانه، از جهانیان دعوت می‌کند تا با آمادگی و مسئولیت‌پذیری، این عصر جدید را در آغوش گیرند.
انتهای پیام
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
