ضرب‌آهنگ کند بازار جهانی نفت

محمدحسین لطف‌الهی ، نفت خبر: بر اساس گزارش‌های اخیر جی.پی. مورگان، رشد تقاضای جهانی نفت از ابتدای سال تا اوایل نوامبر به‌طور میانگین 0.85 میلیون بشکه در روز بوده که کمتر از پیش‌بینی‌هاست. میانگین تقاضا در اکتبر 105.8 میلیون بشکه در روز ثبت شده و نشانه‌های کاهش مصرف در آمریکا، چین و اروپا ازجمله افت سفرهای هوایی، کاهش واردات کانتینری و رکود صنعتی دیده می‌شود. در مقابل، ذخایر جهانی مایعات نفتی از ابتدای سال 385 میلیون بشکه افزایش یافته است، هرچند ذخایر نفت خام خشکی‌محور از ژوئن تاکنون با سرعتی ثابت کاهش یافته است. این وضعیت نشان‌دهنده تقاضای واقعی ضعیف اما تداوم مصرف پایه است.

رشد تقاضا کمتر از برآوردهای اولیه

گزارش تازه تیم تحقیقات کالایی جی.پی. مورگان نشان می‌دهد که رشد تقاضای جهانی نفت از ابتدای سال تا 4 نوامبر، به طور میانگین روزانه 0.85 میلیون بشکه بوده است. این رقم حدود 50 هزار بشکه در روز کمتر از برآورد قبلی این بانک است که رشد تقاضا را حدود 0.90 میلیون بشکه در روز تخمین می‌زد. تحلیلگران اعلام کردند میانگین تقاضای جهانی نفت در ماه اکتبر به 105.8 میلیون بشکه در روز رسیده است. این میزان در طول ماه، به طور مداوم 50 هزار بشکه در روز کمتر از پیش‌بینی‌های پیشین این نهاد بوده و نشان می‌دهد روند مصرف نفت نسبت به انتظارات قبلی کمی ضعیف‌تر پیش رفته است.

در چهار روز نخست ماه نوامبر، تقاضا به طور میانگین 105 میلیون بشکه در روز ثبت شده است. این مقدار نسبت به دوره مشابه سال گذشته حدود 450 هزار بشکه در روز افزایش یافته، اما همچنان 30 هزار بشکه در روز کمتر از تخمین رشد ماهانه این بانک یعنی 480 هزار بشکه در روز بوده است. به این ترتیب، اگرچه تقاضا در مقایسه با سال قبل در مسیر افزایشی قرار دارد، اما سرعت این افزایش به میزانی که در ابتدای سال انتظار می‌رفت نیست و کندتر پیش می‌رود.

گزارش 30 اکتبر همین تیم تحقیقاتی نیز داده‌ای مشابه ارائه داده بود. در آن گزارش آمده بود که میانگین تقاضای جهانی تا 28 اکتبر 105.8 میلیون بشکه در روز بوده که نسبت به سال گذشته افزایشی معادل 250 هزار بشکه در روز داشته، اما حدود 50 هزار بشکه در روز پایین‌تر از برآورد خود جی.پی. مورگان قرار گرفته است. در آن گزارش تأکید شد که از ابتدای سال تاکنون، رشد تقاضا حدود 900 هزار بشکه در روز بوده که باز هم کمی پایین‌تر از رقم پیش‌بینی‌شده یعنی 910 هزار بشکه در روز است. در مجموع، فاصله میان وضع واقعی بازار و پیش‌بینی‌های این بانک ناچیز اما پایدار بوده و روندی کندتر از انتظار را نشان می‌دهد.

کاهش مصرف در اقتصادهای کلیدی

طبق این گزارش‌ها، بخش مهمی از عقب‌ماندن تقاضا نسبت به پیش‌بینی‌ها به رفتار مصرفی در آمریکا بازمی‌گردد. شاخص‌های با فرکانس بالا که برای تحلیل سریع تحولات بازار استفاده می‌شوند، نشان می‌دهند که مصرف نفت در آمریکا با سرعتی آرام حرکت می‌کند. در دوره منتهی به 3 نوامبر، تعداد پروازهای روزانه در آمریکا نسبت به هفته قبل هفت درصد کاهش یافته است. تحلیلگران علت اصلی این افت را شرایط تعطیلی‌های جاری عنوان کردند که تقاضا برای سفر را کاهش داده است. افزون بر این، ورود کانتینرها به بنادر آمریکا در ماه نوامبر نسبت به سال گذشته حدود هشت درصد کاهش داشته است. این روند کاهشی اکنون سه ماه پیاپی ادامه دارد و نشان‌دهنده ضعف در بخش‌های حمل‌ونقل، تجارت و واردات کالا است.

در بازار بنزین آمریکا نیز شرایط مشابهی دیده می‌شود. با وجود افزایش مصرف در هفته‌های اخیر، تقاضای بنزین همچنان 300 هزار بشکه در روز کمتر از حد انتظار باقی مانده و نتوانسته به سطح 9.1 میلیون بشکه در روز برسد. این موضوع بیانگر آن است که الگوهای سفر و مصرف سوخت در آمریکا هنوز به وضعیت قبل از افزایش‌های اخیر بازنگشته است.

در چین نیز نشانه‌هایی از کندی مشاهده می‌شود. داده‌های حمل‌ونقل بندری در این کشور نشان می‌دهد که حجم محموله‌های ورودی و خروجی در ماه اکتبر نسبت به سال گذشته 0.3 درصد کاهش یافته است. این نخستین کاهش ثبت‌شده در سال جاری بوده و نشان می‌دهد که سرعت فعالیت‌های اقتصادی پس از تعطیلات طولانی‌مدت چین به طور کامل بازیابی نشده است. این روند بر مصرف نفت در بخش‌های صنعتی، حمل‌ونقل و پتروشیمی اثر گذاشته است.

در شرق آسیا، مصرف خوراک پتروشیمی همچنان کمتر از حد معمول باقی مانده است. این موضوع منعکس‌کننده تقاضای ضعیف برای محصولات نهایی پتروشیمی در بازار جهانی است. در اروپا نیز شرایط مشابهی دیده می‌شود. آلمان که به عنوان مهم‌ترین اقتصاد صنعتی اروپا شناخته می‌شود، برای سومین ماه متوالی با رکود در فعالیت‌های صنعتی مواجه بوده است. کاهش تولید صنعتی به معنای کاهش تقاضا برای فرآورده‌های نفتی، به‌ویژه سوخت‌های صنعتی و خوراک پالایشی است که روی بازار جهانی اثر مستقیم دارد.

تغییر الگوی نگهداری نفت

تحلیلگران جی.پی. مورگان در گزارش خود به روند افزایشی موجودی مایعات جهانی نیز اشاره کردند. داده‌ها نشان می‌دهد که در هفته گذشته حجم موجودی‌های جهانی 29 میلیون بشکه افزایش یافته و مجموع افزایش موجودی‌ها از ابتدای سال تاکنون به حدود 385 میلیون بشکه رسیده است. این مقدار قابل توجه نشان می‌دهد که با وجود رشد تقاضا، عرضه و ذخیره‌سازی با سرعت بیشتری افزایش یافته‌اند.

از نظر منطقه‌ای، موجودی مایعات کشورهای OECD حدود 83 میلیون بشکه افزایش داشته و چین نیز ذخایر خود را حدود 88 میلیون بشکه افزایش داده است. در کنار این ارقام، ذخایر نفت روی آب، ذخیره‌سازی شناور و سایر مناطق جهان نیز در مجموع 214 میلیون بشکه افزایش داشته‌اند. این افزایش در ذخیره‌سازی شناور می‌تواند نشانه انتظار بازار برای قیمت‌های بالاتر در آینده یا تأخیر در تحویل قراردادهای تجاری باشد.

با این حال، نکته جالب آن است که موجودی نفت خام خشکی‌محور از ژوئن تاکنون هر ماه کاهش یافته است. این کاهش حدود 51 میلیون بشکه در ماه، معادل روزانه 340 هزار بشکه بوده است. این وضعیت نشان می‌دهد که بخش‌هایی از بازار همچنان با عرضه محدود یا تقاضای پایدار برای نفت خام مواجه هستند، در حالی که ذخایر فرآورده‌ها و مایعات نفتی در حال انباشته شدن هستند. این اختلاف بین نفت خام و فرآورده‌ها می‌تواند بر پالایشگاه‌ها، قیمت سوخت و سیاست‌های تولید اوپک پلاس اثر بگذارد.