توان بومی ایران در تولید کامیون‌های حمل مینی LNG

فرزین سواد کوهی _ نفت خبر ؛ 

توان داخلی برای تولید کامیون‌های مخصوص حمل مینی LNG، یکی از نقاط قوت صنعتی ماست. ایران با تکیه بر خطوط تولید پیشرفته و دانش فنی بومی، قادر به ساخت تانکرهای گاز مایع با بدنه‌های فولادی مقاوم در برابر دمای منفی ۱۶۲ درجه سلسیوس است. این کامیون‌ها از سیستم‌های عایق‌کاری پیشرفته بهره می‌برند و ظرفیت حمل بالایی را در مسافت‌های طولانی تضمین می‌کنند. بر اساس داده های آماری فنی، این تولیدات داخلی نه تنها هزینه‌ها را تا ۳۰ درصد کاهش داده، بلکه وابستگی به واردات را به حداقل رسانده و زنجیره تأمین را در برابر تحریم‌ها مقاوم‌تر کرده است. علاوه بر این، توسعه ناوگان حمل کانتینری مینی LNG با کامیون‌های مخزندار، امکان اتصال گاز به ایستگاه‌های ریلی و بنادر را فراهم می‌کند.

ایران، با دومین ذخایر عظیم گاز طبیعی جهان پتانسیل عظیمی برای بهره‌برداری از فناوری مینی LNG دارد. این فناوری، که گاز را به مایعی ۶۰۰ برابر فشرده‌تر تبدیل می‌کند، نه تنها هزینه‌های حمل و نقل را کاهش می‌دهد، بلکه جایگزینی پاک برای سوخت‌های فسیلی در وسایل نقلیه سنگین است. در این میان، تمرکز بر تولید بومی کامیون‌های حمل، زنجیره کامل را از تولید تا توزیع، مستقل و کارآمد می‌سازد. ناوگانی از این کامیون‌ها که با ظرفیت ۲۰ تا ۵۰ هزار لیتر، بارهای سنگین را از جنوب به شمال کشور جابه‌جا می‌کنند؛ این قابلیت را دارد شبکه حمل و نقل را متحول کند.
از سوی دیگر سند راهبرد ملی توسعه مینی LNG مصوب ۱۳۹۴ ، حمل و نقل را به عنوان کاربرد اصلی برجسته کرده و بر بومی‌سازی تجهیزات تأکید دارد. این دستاوردها، از واحدهای سیار مایع‌سازی تا تانکرهای پیشرفته، نشان‌دهنده شتاب‌گیری این صنعت تلقی می شود.

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل توجهی در این حوزه رخ داده است. بهمن‌ماه ۱۴۰۳، کلنگ‌زنی نخستین کارخانه مینی LNG در جزیره کیش، با سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان‌های داخلی،یک نقطه عطف در این صنعت بود. این پروژه با ظرفیت هزاران تن سالانه، سوخت پاک را برای مناطق دورافتاده تأمین می‌کند و مستقیماً به ناوگان حمل جاده‌ای و دریایی متصل می‌شود.

شبکه حمل و نقل، به عنوان قلب این اکوسیستم، از این توان بومی بیشترین سود را می‌برد. در ایران، که ۸۰ درصد حمل بار جاده‌ای است، LNG می‌تواند آلودگی را تا ۹۰ درصد کاهش دهد و برد مسافتی را دو برابر کند. مدیرعامل شرکت ملی گاز اخیراً تأکید کرده که مینی LNG جایگزین CNG در ناوگان سنگین خواهد شد، زیرا حجم حمل آن ۶۰۰ برابر بیشتر است و ایستگاه‌های سوخت‌گیری را به حداقل می‌رساند. پروژه‌های آزمایشی نشان داده‌اند که کامیون‌های مجهز به مخازن کرایوژنیک، مسافت‌های ۱۰۰۰ کیلومتری را بدون توقف طی می‌کنند. این امر، لجستیک صنعتی، کشاورزی و صادرات را رونق می‌بخشد و اقتصاد را از وابستگی به سوخت‌های وارداتی رها می‌سازد.

توان تولید داخلی، فراتر از ساخت تانکرها، به توسعه ناوگان کانتینری LNG منجر شده است. این کامیون‌های مخزندار، با اتصال به بنادر و راه‌آهن، جریان گاز را به نقاط استراتژیک می‌رسانند. گزارش‌های فنی حاکی از آن است که این تولیدات، سالانه صدها واحد را برای بازار داخلی و منطقه‌ای تأمین می‌کنند و ایران را به صادرکننده تجهیزات تبدیل خواهند کرد.این خودکفایی،در برابر تحریم‌ها، زنجیره را ایمن نگه می‌دارد و امکان صادرات میلیون‌ها تن LNG به همسایگان را فراهم می‌آورد، که درآمد ارزی را چند برابر می‌کند. همکاری میان بخش خصوصی و دانش‌بنیان‌ها، این فرآیند را تسریع کرده و وابستگی خارجی را به صفر نزدیک می‌برد.

این توانمندی‌ها، جنبه‌های اجتماعی عمیقی نیز دارند. مشغول به فعالیت شدن با نرخ اشتغال ۳۹.۷ درصدی یکی از این مزیت هاست چرا که در کشور ما بیکاری جوانان یک چالش بزرگ تلقی می شود. صنعت مینی LNG، با نیاز به متخصصان مهندسی شیمی، مکانیک و لجستیک، هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌کند. کارخانه کیش به تنهایی ۲۰۰ شغل مستقیم و ۵۰۰ غیرمستقیم را پیش‌بینی کرده است.

توسعه ناوگان کامیون‌ها، رانندگان، تکنسین‌ها و فعالان حوزه لجستیک‌ را به کار می‌گیرد. واحدهای قابل حمل در مناطق محروم مانند سیستان یا کردستان، اشتغال محلی را افزایش داده و مهاجرت معکوس را تشویق می‌کنند. تحلیل‌ها نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری ۱۲۰ میلیارد دلاری، نرخ اشتغال را تا ۵ درصد بالا می‌برد و جوانان را به مشاغل سبز هدایت می‌کند.
با وجود این پیشرفت‌ها، چالش‌هایی هم پیش رو است که نمی توان آنها را دستکم شمرد. تحریم‌ها دسترسی به فناوری‌های نوین را سخت کرده و هزینه‌های اولیه را افزایش داده‌اند. با این حال، فراخوان‌های سرمایه‌گذاری شرکت ملی گاز و همکاری‌های داخلی، راه‌حل‌های بومی را تقویت کرده است. پروژه آزمایشی پارس جنوبی، با ۱۰ میلیون یورو هزینه، بازگشت سرمایه را در کمتر از ۳ سال تضمین کرده و الگویی برای گسترش است.

توان بومی در تولید کامیون‌های حمل مینی LNG، بیش از یک دستاورد فنی، فرصتی استراتژیک برای ایران است. این صنعت، جاده‌ها را ایمن‌تر، اقتصاد را پویاتر و جامعه را شاغل‌تر می‌سازد. با هم‌افزایی دولت و بخش خصوصی، ایران از صادرکننده خام گاز به رهبر منطقه‌ای حمل و نقل سبز تبدیل خواهد شد. بی تردید اینک باید از منابع گازی‌مان، نه تنها برای انرژی، بلکه برای سوخت توسعه پایدار بهره ببریم.