جدیدترین «گزارش بازار نفت» منتشر شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) تصویری پیچیده از وضعیت کنونی و آتی بازار جهانی نفت ارائه میدهد. این گزارش نشان میدهد که در حالی که عرضه نفت در حال افزایش است، رشد تقاضا کندتر از حد انتظار بوده و تنش‌های ژئوپلیتیکی بر قیمت‌ها و پویایی بازار سایه انداخته است.
افزایش قابل توجه عرضه نفت
بر اساس این گزارش، عرضه جهانی نفت در ماه جولای 2025 تقریباً بدون تغییر و در سطح ۱۰۵.۶ میلیون بشکه در روز باقی مانده است. اما پیش‌بینی میشود که رشد عرضه جهانی نفت در سال جاری به ۲.۵ میلیون بشکه در روز و در سال ۲۰۲۶ به ۱.۹ میلیون بشکه در روز برسد . این افزایش چشمگیر عمدتاً ناشی از تصمیم هشت عضو اوپک پلاس برای لغو کامل کاهش ۲.۲ میلیون بشکه در روزی تولید داوطلبانه خود تا ماه سپتامبر است که از نوامبر ۲۰۲۳ آغاز شده بود. با این حال، تولیدکنندگان غیر اوپک پلاس همچنان پیشتاز رشد عرضه خواهند بود و در سال ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ به ترتیب ۱.۳ میلیون و ۱ میلیون بشکه در روز به عرضه اضافه خواهند کرد که این امر با افزایش تولید میعانات گازی آمریکا (NGLs)، نفت خام کانادا و نفت فراساحلی آمریکا، برزیل و گویان تقویت میشود.
کاهش چشم‌انداز تقاضا و تقاضای ضعیف در اقتصادهای بزرگ
چشم‌انداز رشد تقاضای جهانی نفت برای سال ۲۰۲۵ بارها از ابتدای سال بازبینی و کاهش یافته و مجموعاً ۳۵۰ هزار بشکه در روز کاسته شده است . اکنون پیش‌بینی میشود که تقاضا در سال جاری و سال آینده حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد تا به ۱۰۴.۴ میلیون بشکه در روز برسد. داده‌های اخیر تقاضای ضعیفی را در اقتصادهای بزرگ نشان می‌دهند. بنابراین پیش بینی گزارش آژانس بین المللی انرژی این است که بازگشت شدید تقاضا دور از انتظار است. در در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه، از جمله چین، برزیل، مصر و هند، ضعیف‌تر از پیش‌بینی‌ها بوده است . با این حال، بخش حمل و نقل هوایی یک استثنا است؛ با سفرهای تابستانی قوی، تقاضا برای سوخت جت به بالاترین حد خود در ایالات متحده و اروپا رسیده و پیش‌بینی میشود تقاضای جهانی برای جت/نفت سفید در سال ۲۰۲۵ با ۲.۱ درصد رشد، قوی‌ترین رشد را در بین محصولات نفتی تجربه کند.
نوسانات قیمت و افزایش ذخایر
براساس این گزارش قیمت‌های نفت خام معیار در ماه جولای 2025 عمدتاً بدون تغییر باقی ماندند و نفت برنت در حدود ۷۰ دلار در هر بشکه نوسان داشت. اما در اوایل ماه آگوست، پس از اعلام اوپک پلاس مبنی بر لغو کامل کاهش تولید، قیمت‌ها با ۳ دلار کاهش به ۶۷ دلار در هر بشکه رسیدند . ذخایر جهانی نفت برای پنجمین ماه متوالی در ماه ژوئن افزایش یافت و با ۲۸.۱ میلیون بشکه رشد ماه به ماه (تقریباً ۹۰۰ هزار بشکه در روز) به بالاترین سطح ۴۶ ماه گذشته یعنی ۷۸۳۶ میلیون بشکه رسید. این افزایش عمدتاً ناشی از افزایش حجم نفت روی آب، رشد ذخایر نفت خام چین و میعانات گازی آمریکا بوده است . بازار توانسته این بشکه‌های اضافی را به لطف فعالیت پالایشگاهی بی‌سابقه و افزایش ذخایر در چین جذب کند . با این حال، ذخایر نفت خام و فرآورده‌ها در مراکز قیمت‌گذاری اصلی همچنان بسیار پایین‌تر از میانگین‌های تاریخی باقی مانده است .
تأثیر متناقض تحریم‌ها و سیاست‌ها
گزارش بین اللمللی انرژی نشان میدهد که بازار نفت همچنین تحت تأثیر سیاست‌های متناقض قرار دارد. تحریم‌های جدید علیه روسیه و ایران تهدیدی علیه جریان‌های تجارت نفت و نشان میدهد که میتواند این بازار را مختل کند. وزارت خزانه‌داری آمریکا در اواخر جولای، شدیدترین تحریم‌های مرتبط با ایران از سال ۲۰۱۸ را با هدف دشوارتر کردن فروش نفت این کشور اعلام کرد. واشنگتن همچنین بر خریداران اصلی نفت خام روسیه، به ویژه هند، فشار می‌آورد تا خریدهای خود را کاهش دهند. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا نیز ممنوعیت واردات فرآورده‌های نفتی پالایش شده از نفت خام روسیه را از ژانویه ۲۰۲۶ اعمال کرده و سقف قیمتی پایین‌تری را برای نفت روسیه از ۳ سپتامبر تعیین خواهد کرد. در مقابل، محدودیت‌ها بر ونزوئلا کاهش یافته و شرکت شورون مجوز جدیدی برای فعالیت و صادرات نفت دریافت کرده است. گزارش IEA نتیجه‌گیری می‌کند که با توجه به این تغییرات سیاستی در جهت‌های مختلف، برای تعادل بازار باید چیزی تغییر کند تا بازار به تعادل برسد.
میراث ناکارآمدی دولت سیزدهم و گام‌های بلند دولت جدید در مدیریت گاز
یا
از هدررفت ۱۸ میلیارد مترمکعبی تا درآمد ۷۰۰ میلیون دلاری / میراث به جای مانده از دولت قبل
محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت دولت چهاردهم مراسمی با حضور رئیس جمهور از جهش در جمع‌آوری گاز فلر با افزایش ۷.۹ میلیون مترمکعبی ظرفیت و سرمایه‌گذاری ۱.۶ میلیارد دلاری خبر داد. اهمیت این موضوع از آنجا بیشتر مشخص میشود که به گزارش دیوان محاسبات در سال 1402 مراجعه کنیم که از ناترازی ۶۳.۹ میلیارد مترمکعبی و هدررفت ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز در سال ۱۴۰۲ حکایت داشت.
دولت چهاردهم کار خودش را با ناترازی در حوزه انرژی آغاز کرد. ناترازی که ریشه در گذشته داشت. حالا با اقدام در حوزه جمع‌آوری گاز فلر، رویکردی استراتژیک را به نمایش گذاشته است. محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، اعلام کرد که از ابتدای دولت چهاردهم، ظرفیت جمع‌آوری گاز فلر به میزان ۲۸۰ میلیون فوت‌مکعب در روز (~۷.۹ میلیون مترمکعب) افزایش یافته است. فاز نخست طرح جمع‌آوری گازهای همراه در میدان‌های نفتی جنوب ایلام با ظرفیت ۲.۳ میلیون مترمکعب آغاز شده و تا پایان مهر، ۱.۳ میلیون مترمکعب دیگر به آن افزوده خواهد شد. همچنین، طرح NGL 3100 با سرمایه‌گذاری ۱.۶ میلیارد دلاری، درآمدی سالانه ۷۰۰ میلیون دلاری ایجاد خواهد کرد. با نگاهی به گذشته اهمیت آنچه امروز افتتاح شد بیشتر روشن می شود.
گزارش دیوان محاسبات از عملکرد دولت سیزدهم که در سال ۱۴۰۲ که در تابستان 1403 منتشر شد، تصویری نگران‌کننده در این حوزه ارائه کرده بود.. ناترازی ۶۳.۹ میلیارد مترمکعبی گاز و هدررفت ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز فلر، همراه با عدم واریز کامل تعهدات مالی (۱.۵۹۹ میلیارد تومان از ۹.۱۸۶ میلیارد تومان پیش‌بینی‌شده)، از ناکارآمدی در مدیریت منابع حکایت داشت. این وضعیت، ضرورت سرمایه‌گذاری مؤثر را که دیوان محاسبات بر آن تأکید کرده، برجسته کرده بود.
دردولت چهاردهم با پروژه‌های کلان و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند، گام‌های بلندی در جبران عقب‌ماندگی‌های مدیریت گاز فلر برداشته و چشم‌اندازی امیدوارکننده ایجاد کرده است. در مقابل، دولت سیزدهم با ناترازی عمیق و ترک وظایف مالی، عملکرد ضعیفی و میراثی ناتوان از خود برجای گذاشته بود. این تفاوت، نشان‌دهنده تغییر پارادایم از ناکارآمدی به برنامه‌ریزی مؤثر است که می تواند در میان مدت به رفع مشکلات ناترازی های انرژی منجر شود.
انتهای پیام
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
