اول دریافت طلب پالایشگاه ها بعد احداث نیروگاه خورشیدی

فرزین سوادکوهی-نفت خبر:

در حالی که پالایشگاه‌های نفتی ایران بنا به فشار دولت به سمت بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر پیش می‌روند، احداث نیروگاه‌های خورشیدی به عنوان یک استراتژی حیاتی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی برجسته شده است. اما سایه سنگین مطالبات مالی انباشته از دولت بر این پروژه‌ها، نه تنها سرعت پیشرفت را کند کرده، بلکه پایداری کلی صنعت را زیر سؤال برده است. گفته می شود بدهی دولت به پالایشگاه‌ها به حدود ۱۶۲ هزار میلیارد تومان رسیده، که این رقم شامل طلب‌های مربوط به فروش فرآورده‌های نفتی مثل بنزین و گازوئیل می‌شود. این بدهی‌ها در سه سال گذشته به‌موقع پرداخت نشده و باعث شده پالایشگاه‌ها با کمبود نقدینگی مواجه شوند و این در شرایطیست که پروژه‌های سبز نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه سنگین دارند و کمبود نقدینگی می‌تواند اولویت‌ها را به شکل معنی داری تغییر دهد.

اینک این سوال مهم مطرح است که آیا این گام‌های سبز می‌توانند در برابر موانع اقتصادی پایدار بمانند، یا تنها وعده‌هایی بر کاغذ خواهند ماند؟ در ظاهر امر که در سال‌های اخیر، صنعت پالایش نفت ایران با تمرکز بر انرژی‌های پاک، پروژه‌های متعددی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی را کلید زده است.

بی شک این ابتکار نه تنها به کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند بخشی از نیازهای انرژی داخلی را تامین کرده و وابستگی به واردات تجهیزات را کاهش دهد. طبق گزارش‌های رسمی، همه پالایشگاه‌های عمده کشور از جمله اصفهان، تهران، بیدبلند و دیگران، مناقصه‌هایی برای این منظور برگزار کرده‌اند و پیشرفت پروژه‌ها در مراحل مختلف است. این حرکت بخشی از برنامه‌های گسترده‌تر وزارت نفت برای افزایش ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر تا پایان برنامه هفتم توسعه است، جایی که هدف‌گذاری برای احداث ۳۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی تعیین شده.

منابع مختلف در خصوص میزان ظرفیت تولید برق خورشیدی پالایشگاه ها اطلاعاتی را منتشر کرده اند.مثلا پالایشگاه اصفهان به عنوان یکی از پیشروها، برنده اصلی مناقصه احداث ۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی شده و این پروژه را در چند فاز پیش می‌برد. این ظرفیت بخشی از برنامه کلی ۱۵۰۰ مگاواتی پالایشگاه‌های کشور است که اصفهان سهم عمده‌ای از آن را به عهده دارد.

همچنین، پالایشگاه تهران با سرمایه‌گذاری حدود ۳۰۰ میلیون یورو، مناقصه احداث یک نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی را برنده شده و چند سایت برای نصب پنل‌های خورشیدی اختصاص داده است. این ظرفیت‌ها نشان‌دهنده پتانسیل قابل توجهی است، اما پیشرفت پروژه‌ها متفاوت است؛ برخی در مرحله مناقصه و برخی در مراحل اولیه ساخت قرار دارند.

با این حال، چالش اصلی پیش روی این پروژه‌ها، تامین نقدینگی است. معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تاکید کرده که مسئله کلیدی، تامین سرمایه مالی برای پیشبرد این طرح‌هاست.

پالایشگاه‌ها اغلب از دولت مطالبات مالی هنگفتی دارند که پرداخت نشدن آن‌ها، اجرای پروژه‌ها را با دشواری مواجه می‌کند. بدهی دولت به پالایشگاه‌ها به بیش از ۱۶۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم شامل طلب‌های مربوط به بنزین، گازوئیل و سایر محصولات است که پرداخت نشدن آن‌ها، جریان نقدی پالایشگاه‌ها را مختل کرده. در نتیجه، برخی پالایشگاه‌ها برای تامین مالی پروژه‌های خورشیدی، به گزینه‌هایی مانند دریافت وام از صندوق توسعه ملی یا جذب سرمایه‌گذاری‌های خصوصی روی آورده‌اند.

این مشکلات مالی نه تنها بر پروژه‌های جدید مانند احداث نیروگاه‌های خورشیدی تاثیر می‌گذارد، بلکه عملیات روزمره پالایشگاه‌ها را نیز به شدت تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. برای نمونه، اورهال (تعمیرات اساسی) و بروزرسانی تجهیزات، که برای حفظ ایمنی و کارایی ضروری هستند، با تاخیرهای جدی مواجه شده‌اند.

دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت اشاره کرده که بدهی‌های دولت باعث کاهش سرمایه‌گذاری و اختلال در تامین مالی پروژه‌های جدید شده، که نتیجه آن می‌تواند کاهش تولید، افزایش ریسک‌های عملیاتی و حتی تهدید امنیت انرژی کشور باشد. در واقع، تا زمانی که این مطالبات پرداخت نشود، پالایشگاه‌ها حتی برای نگهداری و اورهال تجهیزات فعلی خود با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند، چه برسد به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نوآورانه مانند انرژی خورشیدی.

این وضعیت نه تنها پیشرفت کلی صنعت را کند می‌کند، بلکه می‌تواند فرصت‌های توسعه انرژی های سبز را بسوزاند و منجر به عقب‌ماندگی ایران در رقابت جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر شود. انتقاد کارشناسان بر این است که دولت با تاخیر در پرداخت بدهی‌ها، عملاً مانع از تحقق اهداف زیست‌محیطی و اقتصادی می‌شود و این رویکرد، پتانسیل‌های موجود را هدر می‌دهد. اگر این روند ادامه یابد، پروژه‌های خورشیدی ممکن است به جای تبدیل شدن به واقعیت، تنها به عنوان وعده‌های تکراری باقی بمانند و صنعت پالایش را در چرخه‌ای از مشکلات مالی گرفتار نگه دارند.

با وجود این چالش‌ها، راه‌حل‌هایی برای غلبه بر موانع پیشنهاد شده است. یکی از رویکردها، استفاده از اوراق اجاره و ابزارهای مالی بازار سرمایه برای تامین منابع است. برای مثال، شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان برای ساخت پالایشگاه سیراف، از طریق انتشار اوراق اجاره،۱۰۰۰ میلیارد تومان تامین مالی کرده که می‌تواند الگویی برای پروژه‌های خورشیدی باشد.

همچنین، اصلاح ساختاری رابطه مالی بین شرکت ملی نفت و دولت، از جمله تفکیک یارانه‌های انرژی از روابط مالی، می‌تواند به کاهش بدهی‌های انباشته کمک کند. علاوه بر این، جذب سرمایه‌گذاران خارجی یا مشارکت با شرکت‌های داخلی در مناقصه‌ها، مانند آنچه در پالایشگاه اصفهان رخ داده، می‌تواند سرعت پیشرفت را افزایش دهد.

در سطح کلان، این پروژه‌ها بخشی از تلاش‌های ایران برای افزایش ظرفیت انرژی تجدیدپذیر هستند. ظرفیت فعلی نیروگاه‌های خورشیدی در کشور حدود ۱۰۸۱ مگاوات است، اما با اجرای این طرح‌ها، می‌توان به اهداف برنامه هفتم نزدیک شد.
پالایشگاه‌ها با ورود به این حوزه، نه تنها نیازهای انرژی خود را تامین می‌کنند، بلکه به اقتصاد سبز کمک می‌رسانند. با این حال، انتقادهایی جدی وجود دارد مبنی بر اینکه بدون حل ریشه‌ای مشکلات مالی، این پروژه‌ها ممکن است به کندی پیش بروند یا حتی متوقف شوند.

کارشناسان معتقدند که پرداخت به‌موقع مطالبات می‌تواند انگیزه پالایشگاه‌ها را برای سرمایه‌گذاری بیشتر افزایش دهد و از تاخیر در اورهال جلوگیری کند، اما عدم اقدام جدی دولت در این زمینه، می‌تواند به از دست رفتن فرصت‌های ارزشمند منجر شود و تصویر کلی صنعت انرژی ایران را خدشه‌دار کند.

در نهایت، حرکت پالایشگاه‌های ایران به سمت انرژی خورشیدی، نمادی از تعهد به پایداری است، اما موفقیت آن وابسته به حل چالش‌های مالی عمیق است. اگر دولت و صنعت نتوانند هماهنگی بیشتری ایجاد کنند، این گام‌ها ممکن است به جای جهش واقعی، تنها به حرکت‌های نمادین تبدیل شوند که هیچ فایده ای هم نخواهند داشت.

انتهای پیام