فشار ترامپ بر بانک جهانی برای تامین مالی افزایش تولید سوخت‌های فسیلی

دولت دونالد ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید، سیاستی تهاجمی برای توسعه سوخت‌های فسیلی در پیش گرفته و فشار قابل توجهی بر بانک جهانی و سایر بانک‌های توسعه‌ای وارد می‌کند تا محدودیت‌های موجود بر تأمین مالی پروژه‌های نفت و گاز را کنار بگذارند. هدف اصلی این رویکرد، ازسرگیری تأمین مالی پروژه‌های بالادستی گاز و حتی نفت است؛ اقدامی که عملاً عقب‌نشینی از سیاست‌های اقلیمی سال‌های اخیر تلقی می‌شود.

پنج مقام ارشد مالی به فایننشال تایمز گفته‌اند که مقامات آمریکایی در جلسات بانک جهانی از پروژه‌های حفاری گاز حمایت کرده و خواستار باز شدن مسیرهای تأمین مالی برای آن شده‌اند. آجی بانگا، رئیس بانک جهانی نیز در ایمیلی به کارکنان اعلام کرده که هیئت‌مدیره بر سر مشارکت بانک در این پروژه‌ها اختلاف نظر دارد و موضوع نیازمند بررسی بیشتر است.

سیاست جدید ترامپ بخشی از یک «استراتژی انرژی فراگیر» است که به گفته سخنگوی وزارت خزانه‌داری آمریکا، باید نیازهای کشورهای در حال توسعه را پاسخ دهد و رشد اقتصادی و کاهش فقر را در اولویت قرار دهد. دولت آمریکا نه تنها بر بانک جهانی فشار می‌آورد، بلکه سایر بانک‌های توسعه‌ای را نیز تحت فشار قرار داده تا رویکردهای سبز خود را تعدیل کرده و بر تأمین مالی خطوط لوله و زیرساخت‌های گازی تمرکز کنند.

از آنجا که آمریکا سهامدار اصلی بسیاری از این بانک‌هاست، نفوذ قابل توجهی بر سیاست‌گذاری آنها دارد. این چرخش به وضوح نشان می‌دهد که واشنگتن موضع «بی‌طرفی فناوری» را در سرمایه‌گذاری‌های انرژی ترجیح می‌دهد و بر هزینه و مقرون‌به‌صرفه بودن انرژی تأکید می‌کند.

این تغییر جهت در حالی رخ می‌دهد که بانک جهانی از سال ۲۰۱۹ سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بالادستی نفت و گاز را متوقف کرده بود و تنها استثناهایی محدود برای گاز قائل شده است. این بانک در سال ۲۰۲۳ متعهد شد تا سال ۲۰۲۵، حدود ۴۵ درصد از تأمین مالی سالانه خود را به پروژه‌های اقلیمی اختصاص دهد.

همچنین بانک‌های توسعه‌ای در سال ۲۰۲۴ حدود ۸۵ میلیارد دلار تأمین مالی مرتبط با اقلیم فراهم کردند که بیش از دو برابر سطح پنج سال پیش است. با این حال، فشارهای جدید واشنگتن می‌تواند این روند را معکوس کرده و منابع را دوباره به سمت سوخت‌های فسیلی سوق دهد.

منتقدان این سیاست، هشدار می‌دهند که افزایش تامین مالی سوخت‌های فسیلی می‌تواند تلاش‌های جهانی برای محدود کردن افزایش دمای زمین را تضعیف کند، خصوصا که انتشار گازهای گلخانه‌ای در بازارهای نوظهور سریع‌تر از سایر نقاط جهان در حال افزایش است.

سال گذشته گرم‌ترین سال ثبت‌شده بود و هرگونه رشد سرمایه‌گذاری در نفت و گاز می‌تواند خطر عبور از اهداف توافق پاریس را بیشتر کند. از نظر اقتصادی نیز این رویکرد می‌تواند منابع مالی موردنیاز برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر را کاهش داده و روند کربن‌زدایی اقتصاد جهانی را کند نماید.

در کنار فشار دولت آمریکا، برخی بانک‌ها و مدیران دارایی در آمریکای شمالی نیز از ائتلاف‌های «کربن صفر» خارج شده‌اند که نشان‌دهنده عقب‌نشینی گسترده‌تر از سیاست‌های اقلیمی است. این روند می‌تواند رقابت بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک را تضعیف کرده و اولویت امنیت انرژی و قیمت پایین را بر ملاحظات زیست‌محیطی ترجیح دهد.

در سطح کلان، نیاز مالی برای تحقق گذار انرژی در اقتصادهای در حال توسعه بسیار عظیم است. اقتصاددانان برآورد می‌کنند که این کشورها تا سال ۲۰۳۵ سالانه به حدود 1.3 تریلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز خواهند داشت. بانک‌های توسعه‌ای قرار است نقش محوری در این فرآیند ایفا کنند. اما در صورت تغییر مسیر تأمین مالی این نهادها به سمت سوخت‌های فسیلی، خطر عقب‌ماندن گذار انرژی و وابستگی بیشتر به منابع آلاینده وجود دارد.

در نهایت، سیاست‌های ترامپ عملا باعث ایجاد شکاف جدیدی میان طرفداران توسعه پایدار و طرفداران امنیت انرژی مبتنی بر سوخت‌های فسیلی شده است و می‌تواند معادلات سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه انرژی را برای سال‌های آینده تغییر دهد.

انتهای پیام