سرمایه‌گذاری ۲ تریلیون دلاری جهان در گذار انرژی

برای نخستین بار در تاریخ، سرمایه‌گذاری جهانی در زمینه گذار انرژی از مرز ۲ تریلیون دلار گذشت و رکوردی تازه در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر رقم زد. این دستاورد که بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نشان‌دهنده رشد ۱۱ درصدی نسبت به سال گذشته است، در شرایطی محقق شده که صنعت همچنان با چالش‌های جدی در زمینه زیرساخت و هماهنگی تولید مواجه است.

آمارهای منتشرشده توسط آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر نشان می‌دهد که ظرفیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۴ با رشد رکوردی ۱۵.۱ درصد به ۴,۴۴۸ گیگاوات رسیده است. این رشد عمدتاً مدیون توسعه انرژی خورشیدی و بادی بوده که در مجموع ۵۸۵ گیگاوات ظرفیت جدید به شبکه جهانی اضافه کرده‌اند. سازمان REN21 همچنین گزارش داده که سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر (به‌استثنای پروژه‌های آبی بالای ۵۰ مگاوات) در سال ۲۰۲۳ به رقم رکوردی ۶۲۲.۵ میلیارد دلار رسید که ۸.۱ درصد رشد نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.

پیشتازی چین در این حوزه همچنان برقرار است، به‌گونه‌ای که این کشور ۷۵ درصد رشد سرمایه‌گذاری نسبت به ۲۰۲۰ را تجربه کرده است. اما موفقیت چین سایه‌ای تلخ دارد؛ توسعه سریع ظرفیت خورشیدی در این کشور منجر به محدودیت‌های توزیع در شبکه شده و اضافه‌تولید را به مشکلی جدی تبدیل کرده است. ظرفیت خورشیدی توزیع‌شده چین در ۲۰۲۳ به بیش از ۲۶۰ گیگاوات رسید که بیش از دو برابر ۲۰۲۱ است، اما زیرساخت‌های انتقال نتوانسته‌اند با این رشد هم‌پا شوند.

آمریکا در مسیر تحول ساختاری
در آن سوی اقیانوس آرام، آمریکا نیز شاهد تحولات چشمگیری است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) پیش‌بینی کرده که ۸۱ درصد ظرفیت جدید تولید برق در ۲۰۲۴ از انرژی خورشیدی (۵۸ درصد) و سیستم‌های ذخیره‌سازی باتری (۲۳ درصد) تشکیل شود. این آمار نشان‌دهنده تغییر بنیادین در ساختار انرژی آمریکاست، جایی که ۳۶.۴ گیگاوات ظرفیت خورشیدی در مقیاس صنعتی اضافه خواهد شد که تقریباً دو برابر رشد سال گذشته محسوب می‌شود.

اروپا نیز در این مسابقه عقب نمانده و اتحادیه اروپا در مارس ۲۰۲۳ مقررات جدیدی برای تشویق احداث انبارهای برق تصویب کرد. ایتالیا نیز در اوایل ۲۰۲۴ مقررات جدید مکانیسم تهیه ظرفیت ذخیره‌سازی برق را منتشر کرد که نشان‌دهنده جدیت اروپا در تکمیل زنجیره انرژی پاک است.

سایه چالش‌ها بر دستاوردهای درخشان
با وجود این دستاوردهای چشمگیر، آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش خود چندین چالش کلیدی را شناسایی کرده است. توسعه کند شبکه انتقال، یکی از اصلی‌ترین موانع محسوب می‌شود که دسترسی و خدمات برق را محدود می‌کند. افزایش نرخ‌های بهره نیز اجرای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر را با مشکل جدی مواجه کرده است، در حالی که عدم شفافیت در مناقصات و دوره طولانی بین اعلام و امضای قراردادها، سرمایه‌گذاران را در بلاتکلیفی نگه داشته است.

پارادوکس عجیبی در این صنعت رخ داده است؛ در حالی که تقاضا برای انرژی‌های پاک بی‌سابقه است، تولیدکنندگان پنل‌های خورشیدی به دلیل اضافه‌عرضه عمیق و قیمت‌های رکوردی پایین، برنامه‌های سرمایه‌گذاری خود را کاهش داده‌اند.

امید به آینده، با اما و اگرها
نقش فناوری‌های ذخیره‌سازی در این معادله پیچیده، کلیدی‌تر از همیشه شده است. باتری‌های لیتیوم-یون در سال ۲۰۲۴ بیش از ۶۷.۲ درصد از بازار ذخیره‌سازی انرژی شبکه را در اختیار داشته‌اند و هزینه‌های این فناوری به‌سرعت کاهش می‌یابد.

تحلیل‌های IEA نشان می‌دهد که طی شش سال آتی نقاط عطف مهمی در صنعت انرژی رخ خواهد داد؛ در نیمه دوم ۲۰۲۵ تولید برق مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر از زغال‌سنگ پیشی خواهد گرفت و در ۲۰۲۶ تولید برق از انرژی بادی و خورشیدی هر کدام جداگانه از منابع دیگر بیشتر خواهد شد. این پیش‌بینی‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که موفقیت در مرحله بعدی گذار انرژی، مستلزم سرمایه‌گذاری هدفمند در شبکه‌های هوشمند، توسعه فناوری‌های ذخیره‌سازی و بهبود مکانیسم‌های تأمین مالی است.

گذار به انرژی‌های پاک اکنون فراتر از یک هدف زیست‌محیطی، ضرورتی اقتصادی و استراتژیک محسوب می‌شود که موفقیت در آن، نه تنها به رشد ظرفیت تولید، بلکه به هماهنگی میان تمامی اجزای زنجیره انرژی وابسته است.

انتهای پیام