محمدحسین لطف‌الهی، نفت خبر:پس از ۱۸ سال وقفه و نزدیک به یک و نیم دهه هرج‌ومرج سیاسی، طرابلس با برگزاری نخستین مناقصه اکتشاف نفت، فرش قرمز را برای شرکت‌های غربی پهن کرده است. این حرکت، تلاشی جسورانه برای احیای اقتصاد، مقابله با نفوذ مسکو و بازتعریف جایگاه لیبی در نقشه انرژی جهان است.
پانزده سال پس از سقوط معمر قذافی که لیبی را در گردابی از جنگ داخلی و آشوب فرو برد، بزرگترین شرکت‌های انرژی جهان بار دیگر آماده بازگشت به این کشور نفت‌خیز شمال آفریقا می‌شوند. در رویدادی که نشان‌دهنده تغییر محاسبات استراتژیک در بازار جهانی انرژی است، مقامات دولت مستقر در طرابلس این هفته راهی واشنگتن شدند تا نظر کاخ سفید و وال‌ستریت را برای نخستین مناقصه مجوزهای اکتشاف نفت در ۱۸ سال گذشته جلب کنند.
این بازگشت پرسروصدا، فراتر از یک تصمیم تجاری صرف، بازتابی از یک شطرنج پیچیده ژئوپلیتیک است. در حالی که غرب نگران تسلط روسیه بر منابع انرژی و نفوذ نظامی‌اش در آفریقاست، طرابلس امیدوار است با کشاندن پای غول‌های نفتی آمریکا و اروپا به میادین خود، هم چتر حمایتی سیاسی برای خود ایجاد کند و هم اقتصاد ویران‌شده کشور را نجات دهد.
صف‌آرایی غول‌ها: از اکسون تا توتال
فهرست شرکت‌هایی که برای حضور در این مناقصه تأیید صلاحیت شده‌اند، کلکسیونی از نام‌های بزرگ صنعت نفت جهان است: شل، شورون، توتال‌انرژیز، اِنی و رپسول همگی در صف ایستاده‌اند. این اشتیاق پس از آن شدت گرفت که اکسون‌موبیل در ماه اوت قراردادی برای اکتشاف گاز در سواحل لیبی امضا کرد و شل و بی‌پ نیز در ماه ژوئیه توافقاتی را با شرکت ملی نفت لیبی (NOC) نهایی کردند.
اکسون‌موبیل در بیانیه‌ای به «فایننشال تایمز» گفت: «ما مشتاقانه منتظر همکاری با شرکت ملی نفت لیبی هستیم تا پتانسیل این کشور را به طور کامل ارزیابی کرده و از قابلیت‌های پیشرو اکسون برای کشف منابع جدید استفاده کنیم.»
رویای دو میلیون بشکه‌ای و جذابیت قراردادهای جدید
دولت طرابلس که کنترل غرب کشور را در دست دارد و از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته می‌شود، هدفی بلندپروازانه دارد: افزایش تولید نفت از ۱.۴ میلیون بشکه فعلی به ۲ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۳۰. برای دستیابی به این هدف، آن‌ها شرایط قراردادهای مشارکت در تولید را بازنگری کرده و پیشنهادهای جذاب‌تری ارائه داده‌اند.
مایک ورث، مدیرعامل شورون، هفته گذشته به تحلیلگران گفت: «شرایط امروز جذاب‌تر از گذشته است.» این اظهارات، مهر تأییدی بر موفقیت دیپلماسی انرژی طرابلس در ارائه مشوق‌های مالی برای جبران ریسک‌های امنیتی است. محمود احمد الفیضی، از مقامات ارشد هیئت لیبیایی در واشنگتن، فاش کرد که وزارت نفت و شرکت ملی نفت یادداشت تفاهمی با شورون امضا کرده و در حال مذاکره با کونوکو فیلیپس هستند.
کارت بازی علیه مسکو
اما در پشت درهای بسته واشنگتن، استدلال هیئت لیبیایی فراتر از نفت و دلار بود. پیام آن‌ها به دولت آمریکا صریح و استراتژیک است: لیبی می‌تواند جایگزین نفت روسیه شود و برای بیرون راندن مسکو از شمال آفریقا به کمک آمریکا نیاز دارد.
ابراهیم صهد، عضو شورای عالی دولت لیبی، به فایننشال تایمز گفت: «ایالات متحده و کشورهای غربی تلاش می‌کنند مانع فروش انرژی روسیه شوند. این امر منجر به کمبود در بازار می‌شود و لیبی می‌تواند یک جایگزین باشد.» او همچنین بر نیاز حیاتی لیبی به فناوری آمریکایی تأکید کرد و افزود: «هیچ‌کس فناوری ایالات متحده را ندارد.»
سایه ژنرال حفتر و نفوذ روسیه
با این حال، واقعیت میدانی در لیبی پیچیده‌تر از نقشه‌های روی میز در واشنگتن است. اگرچه دولت طرابلس از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته می‌شود و شرکت ملی نفت (NOC) تنها نهاد قانونی برای صادرات است، اما بخش بزرگی از ذخایر نفتی در شرق و جنوب کشور واقع شده؛ مناطقی که تحت کنترل ژنرال خلیفه حفتر، فرمانده «ارتش ملی لیبی» است.
حفتر که سال‌هاست با دولت طرابلس در رقابت است، از حمایت دیرینه مسکو برخوردار می‌باشد. تحلیلگران نسبت به حضور رو به رشد نظامی روسیه در شرق و جنوب لیبی هشدار داده‌اند. محمود احمد الفیضی در واشنگتن صادقانه به این چالش اشاره کرد: «ما مشکلی داریم؛ در حالی که جهان NOC را تنها نهاد مشروع می‌شناسد، حفتر و پسرانش بخش‌هایی از کشور را که ذخایر حیاتی دارند، کنترل می‌کنند.»
این دوگانگی قدرت، ریسک بزرگی برای سرمایه‌گذاران است. هرچند طرابلس امیدوار است که بازگشت شرکت‌های غربی بتواند موازنه قدرت را تغییر داده و ثبات را بازگرداند، اما خطر کارشکنی یا درگیری نظامی از سوی نیروهای شرق همواره وجود دارد.
شمشیر دو لبه سرمایه‌گذاری
تیم ایتون، متخصص مسائل لیبی در اندیشکده چتم هاوس، معتقد است که سفر نماینده جدید آمریکا به لیبی در اوایل سال جاری، نقش مهمی در جلب توجه شرکت‌های نفتی داشته است. او می‌گوید: «اگر این شرکت‌ها بتوانند سرمایه‌گذاری کنند و بخش نفت را بسازند، این می‌تواند موجی باشد که وضعیت اقتصادی کل کشور را بهبود می‌بخشد.»
اما او هشدار می‌دهد که هجوم سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند تیغی دو لبه باشد. در کشوری که فساد ریشه دوانده و نخبگان سیاسی از وضعیت موجود نفع می‌برند، پول نفت ممکن است به جای توسعه، صرف تحکیم قدرت جنگ‌سالاران شود. ایتون می‌گوید: «خطر اینجاست که این نوع معاملات که توسط نخبگان جوش می‌خورد، به جای ایجاد فرصت تغییر، وضعیت موجود را تثبیت و مستحکم کند.»
بازگشت غول‌های نفتی به لیبی، آزمونی بزرگ برای دیپلماسی انرژی غرب است. آیا دلارهای نفتی و فناوری آمریکایی می‌توانند بر شکاف‌های عمیق سیاسی و نفوذ نظامی روسیه غلبه کنند، یا اینکه شرکت‌های غربی بار دیگر خود را در میان آتش متقاطع یک جنگ داخلی بی‌پایان خواهند یافت؟ گذر زمان و بشکه‌های نفت، پاسخ را مشخص خواهند کرد.
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
اخبار مرتبط
حدود 8 ساعت قبل
حدود 11 ساعت قبل
حدود 12 ساعت قبل
حدود 12 ساعت قبل
حدود 13 ساعت قبل
ویدئو مرتبط
