گزارش جدید بلومبرگ نشان می‌دهد که صنعت جهانی پالایش نفت در سال ۲۰۲۵ برای اولین بار در چهار سال گذشته کوچک‌تر خواهد شد. اما این آمار، داستانی عمیق‌تر را پنهان می‌کند: یک واگرایی بزرگ که در آن، مراکز تاریخی تولید سوخت در اروپا و آمریکا در حال افول هستند و قدرت به دست نسل جدیدی از ابرپالایشگاه‌ها در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین می‌افتد.
برای نخستین بار از سال ۲۰۲۱، صنعت جهانی پالایش نفت در مسیر کوچک شدن قرار گرفته است؛ رویدادی که نشان‌دهندۀ یک نقطۀ عطف ساختاری در بازار انرژی است. بر اساس گزارش فصلی جدید بلومبرگ ان‌ای‌اف (BNEF)، ظرفیت جهانی پالایش در سال ۲۰۲۵ با کاهشی ۱۸۸,۰۰۰ بشکه‌ای در روز مواجه خواهد شد. اما این انقباض، یک پدیدۀ جهانی یکدست نیست. در زیر پوست این آمار، یک بازترسیم بزرگ و استراتژیک در نقشۀ انرژی جهان در حال وقوع است: در حالی که پالایشگاه‌های قدیمی در غرب یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند و این مناطق را با کسری فزایندۀ سوخت مواجه می‌کنند، نسل جدیدی از ابرپروژه‌های عظیم در اقتصادهای نوظهور در حال اوج‌گیری هستند تا جای خالی آن‌ها را پر کنند.
این واگرایی، تنها یک تغییر در آمار و ارقام نیست؛ بلکه نشان‌دهندۀ یک جابجایی قدرت در زنجیرۀ تأمین انرژی جهانی است که پیامدهای عمیقی برای امنیت انرژی، مسیرهای تجاری و وابستگی‌های اقتصادی در دهه‌های آینده خواهد داشت.
غروب پالایشگاه‌ها در غرب
اروپا و ایالات متحده، که برای دهه‌ها قلب تپندۀ تولید بنزین و دیزل جهان بودند، اکنون با موجی از تعطیلی‌ها روبرو هستند. گزارش BNEF پیش‌بینی می‌کند که ظرفیت پالایشی اروپا در سال جاری به تنهایی تا ۴۹۵,۰۰۰ بشکه در روز کاهش یابد که عمدتاً ناشی از تعطیلی واحدهایی در آلمان و بریتانیا (مانند کارخانۀ گرینج‌موث شرکت پترواینئوس) است. این کاهش ظرفیت، «کسری فرآورده‌های میان‌تقطیر» (مانند دیزل و سوخت جت) در این قاره را تشدید خواهد کرد و اروپا را بیش از پیش به واردات از مناطق دیگر وابسته می‌سازد.
وضعیت در ایالات متحده نیز مشابه است. در ایالت کالیفرنیا، تعطیلی‌های برنامه‌ریزی شده توسط شرکت‌های «فیلیپس ۶۶» و «والرو» می‌تواند کسری بنزین این ایالت را بیش از پنج برابر افزایش دهد. این روند، که ناشی از ترکیبی از مقررات سختگیرانۀ زیست‌محیطی، هزینه‌های بالای عملیاتی و رقابت با واحدهای جدیدتر و کارآمدتر است، به وضوح نشان می‌دهد که غرب در حال واگذاری نقش خود به عنوان تولیدکنندۀ اصلی سوخت‌های حمل‌ونقل است.
آمار کلی نیز این روند را تأیید می‌کند. در سال ۲۰۲۵، پروژه‌های جدید پالایشی در سراسر جهان تنها ۹۱۴,۰۰۰ بشکه در روز به ظرفیت اضافه خواهند کرد که کاهشی ۵۱ درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد. در مقابل، حجم تعطیلی‌ها و بهینه‌سازی‌ها با افزایشی ۵۵ درصدی به ۱.۱ میلیون بشکه در روز رسیده است.
طلوع ابرپروژه‌ها در شرق و جنوب
درست در نقطۀ مقابل افول غرب، ستارۀ ابرپالایشگاه‌های جدید در حال درخشیدن است. این پروژه‌های عظیم که با آخرین فناوری‌ها ساخته شده‌اند، به سرعت در حال افزایش تولید و تغییر توازن بازار هستند:
در مکزیک: پالایشگاه ۳۴۰,۰۰۰ بشکه‌ای «دوس بوکاس» شرکت پمکس، با راه‌اندازی دومین واحد تقطیر خود، در ماه ژوئن به رکورد تولید ۱۹۲,۰۰۰ بشکه در روز (۵۶ درصد ظرفیت) دست یافت و انتظار می‌رود تا پایان سال از مرز ۲۱۰,۰۰۰ بشکه نیز عبور کند.
در نیجریه: ابرپالایشگاه «دانگوته»، علی‌رغم برخی مشکلات فنی اولیه، به طور پیوسته در حال افزایش تولید است و پس از عبور از ۴۶۰,۰۰۰ بشکه در روز در ماه ژوئن، ممکن است تا دسامبر به نزدیک ۵۰۰,۰۰۰ بشکه در روز برسد؛ رقمی که این کشور را از یک واردکنندۀ بزرگ سوخت به یک صادرکنندۀ بالقوه تبدیل می‌کند.
در چین: پالایشگاه «یولونگ» نیز با راه‌اندازی دومین واحد خود، در اوایل ژوئیه نرخ بهره‌برداری خود را به ۸۳ درصد رسانده است.
چشم‌انداز آینده
نگاهی به آینده نیز این جابجایی قدرت را تأیید می‌کند. BNEF پیش‌بینی می‌کند که پس از انقباض در سال ۲۰۲۵، ظرفیت جهانی پالایش در سال ۲۰۲۶ با رشدی ۷۰۸,۰۰۰ بشکه‌ای در روز مواجه شود. اما نکتۀ کلیدی اینجاست که این رشد تقریباً به طور کامل توسط پروژه‌هایی در شرق هدایت خواهد شد. طرح‌های توسعه در هند (توسط شرکت نفت هند در گجرات، پانی‌پات و بارائونی) و مجتمع یکپارچۀ «پانجین» با حمایت آرامکوی سعودی در چین، موتورهای اصلی این رشد خواهند بود.
گزارش فصلی بلومبرگ تصویری روشن از یک نظم نوینِ در حال ظهور در صنعت پالایش نفت را به نمایش می‌گذارد. دورانی که در آن پالایشگاه‌های کوچک و بزرگ در سراسر جهان پراکنده بودند، به سر آمده است. آینده متعلق به ابرپروژه‌هایی است که با مقیاس عظیم و کارایی بالا، در نزدیکی مراکز رشد تقاضا در آسیا و آفریقا ساخته می‌شوند. این بازترسیم نقشۀ انرژی، غرب را با چالش جدیدی روبرو می‌کند: چگونه امنیت انرژی خود را در دنیایی که کلید تولید بنزین و دیزل آن به طور فزاینده‌ای در دستان دیگران قرار دارد، تضمین کند؟
انتهای پیام
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
اخبار مرتبط
حدود 14 ساعت قبل
حدود 24 ساعت قبل
1 روز قبل
1 روز قبل
2 روز قبل
ویدئو مرتبط
