بازیگران جدید انرژی هسته‌ای جهان

با اوج‌گیری تقاضای انرژی برای مراکز داده هوش مصنوعی و شهرهای روبه‌رشد، شرکت‌های بزرگ فناوری مانند آمازون، گوگل و مایکروسافت میلیاردها دلار به نیروگاه‌های کوچک مدولار (SMR) اختصاص داده‌اند. این فناوری که انرژی بدون کربن تولید می‌کند، با رشد بازار و استقبال دولت‌ها روبروست، اما چالش‌های بزرگی پیش رو دارد.

انرژی هسته‌ای که سال‌ها زیر سایه فاجعه‌های گذشته و رقابت با انرژی‌های تجدیدپذیر بود، حالا با نیروگاه‌های کوچک مدولار، راکتورهای کوچک‌تر و قابل حمل دوباره جان می‌گیرد. این فناوری‌ها در کارخانه‌ها ساخته شده و مانند قطعات پیش‌ساخته نصب می‌شوند. آن‌ها از سیستم‌های ایمنی غیرفعال مانند خنک‌سازی طبیعی بدون نیاز به برق، استفاده می‌کنند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیش از ۸۰ طرح را شناسایی کرده که از خنک‌کننده‌هایی مانند گاز یا نمک مذاب بهره می‌برند. این تنوع SMRها را برای کاربردهایی مانند گرمایش صنعتی یا تأمین انرژی مناطق دورافتاده مناسب می‌کند. مزایای این نیروگاه‌ها فراتر از اندازه کوچک‌شان است.
مسئله اصلی تولید انبوه است در مقیاس اقتصادی که هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. مساحت کم آن‌ها امکان نصب در مکان‌های نامناسب برای نیروگاه‌های بزرگ را فراهم می‌کند. همچنین تولید انرژی بدون کربن با اهداف جهانی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای همخوانی دارد.

اما این چشم‌انداز روشن روی دیگری هم دارد. هنوز هیچ SMR تجاری در مقیاس وسیع فعال نیست و اولین واحدها تا ۲۰۳۰ پیش‌بینی می‌شوند. تأخیر در اتصال به شبکه برق به‌ویژه در مناطق روستایی و هزینه‌های اولیه بالا پروژه‌ها را تهدید می‌کند. مسائل نظارتی پیچیده از استانداردهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا مجوزهای محلی، سرعت پیشرفت را کم کرده‌اند. به گزارش وزارت انرژی آمریکا اخذ مجوز ممکن است سال‌ها طول بکشد.

ریسک‌های اقتصادی هم جدی‌اند. سرمایه‌گذاری‌های کلان اولیه و نبود اطمینان از تقاضا، شرکت‌ها را در خطر ورشکستگی قرار می‌دهد. رقابت با انرژی‌های ارزان‌تر مانند خورشیدی و بادی فشار بیشتری وارد می‌کند. مدیریت پسماند هسته‌ای همچنان دشوار است، هرچند SMRها پسماند کمتری تولید می‌کنند. نگرانی‌های عمومی از پذیرش اجتماعی تا امنیت سایبری، نیز مانع بزرگی است. این مشکلات به‌ویژه برای کشورهای در حال توسعه، چالش‌برانگیزند. پیش‌بینی‌های بازار هم به سیاست‌های حمایتی و زنجیره تأمین وابسته است.

پیشرفت‌های سال ۲۰۲۵ امیدوارکننده اما محتاطانه است. آژانس همکاری و توسعه اقتصادی گزارش می‌دهد تعداد طرح‌های SMR نسبت به سال قبل ۸۱ درصد افزایش یافته و حالا ۱۲۷ طرح در حال توسعه است. در آمریکا شرکت‌هایی مانند NuScale و Westinghouse با وزارت انرژی برای مدل AP300 همکاری می‌کنند. چین و روسیه پیشتازند و پروژه‌هایشان تا پایان دهه راه‌اندازی می‌شود. کانادا با مجوز ساخت BWRX-300 در پروژه دارلینگتون پیش می‌رود که هزینه‌ای حدود ۲۱ میلیارد دلار کانادا دارد و می‌تواند انرژی ۳۰۰ هزار خانه را تأمین کند.

سازمان تولید برق انتاریو اعلام کرده بریتانیا در سپتامبر ۲۰۲۵ معاملات جدیدی را آغاز کرد، از جمله همکاری Holtec، EDF و Tritax برای ساخت SMR در سایت سابق زغال‌سنگ کاتم. EDF گزارش می‌دهد فرانسه در برنامه France 2030، با تمرکز بر مدیریت بهتر پسماند، تا ۲۰۵۰ ظرفیت ۴ گیگاوات را هدف‌گذاری کرده است. شرکت‌های بزرگ فناوری پیشران این تغییرات‌اند.

آمازون در اکتبر ۲۰۲۴ نیز بیش از ۵۰۰ میلیون دلار در X-energy سرمایه‌گذاری کرد که بعداً به ۷۰۰ میلیون رسید و هدفش تأمین ۵ گیگاوات تا ۲۰۳۹ است. وبلاگ گوگل اعلام کرده این شرکت قراردادی ۵۰۰مگاواتی با Kairos Power امضا کرد و اخیراً با همکاری TVA، پروژه‌ای در تنسی برای تأمین ۵۰ مگاوات از راکتور Hermes 2 راه‌اندازی کرد. مایکروسافت هم روی قراردادهای خرید برق تمرکز دارد.

از منظر ژئوپلیتیک، SMRها وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهند و امنیت انرژی را در برابر بحران‌هایی مانند اوکراین تقویت می‌کنند. اما مسائلی مانند خطر اشاعه، نیاز به نظارت جهانی دارد. آینده SMRها روشن اما مشروط است. Fortune Business Insights گزارش می‌دهد پروژه‌های در دست توسعه با ظرفیت ۲۲ گیگاوات، بازار را از ۶٫۳ میلیارد دلار در ۲۰۲۴ به ۶٫۹ میلیارد در ۲۰۲۵ می‌رساند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند اولین واحدها تا ۲۰۳۰ فعال شوند، اما موفقیت به سیاست‌های پایدار بستگی دارد.

SMRها نمادی از نوآوری‌اند اما نه بدون چالش. با غلبه بر تأخیرها و ریسک‌ها، این نیروگاه‌های کوچک می‌توانند به پایداری انرژی کمک کنند.


انتهای پیام