چین و روسیه CNG ایران را رها کردند

به گزارش فرزین  سوادکوهی ؛  در دولت سیزدهم تأمین فناوری‌های پیشرفته این صنعت به ایران را کاهش داد. در قراردادهای 25 ساله ایران و چین هم که شامل سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در صنعت نفت و گاز بود هم هیچ اشاره مشخصی به توسعه صنعت CNG در این قراردادها پیدا نشد. قراردادهای ایران با چین و روسیه، به‌ویژه در دولت سیزدهم، اغلب محرمانه بود و جزئیات آنها هرگز منتشر نشد. در همان زمان علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر صمت وقت گفت چین به دلایل استراتژیک (از جمله رصد شدن توسط کشورهای غربی) تمایلی به انتشار مفاد قراردادهای خود با ایران ندارد.

این محرمانگی باعث شد که مشخص نباشد چه تعهداتی در زمینه CNG از سوی این دو کشور پذیرفته شده و چرا به اجرا نرسیده‌اند. الان هم همچنان چین به‌جای تمرکز بر توسعه خودروهای دوگانه‌سوز در ایران، بیشتر بر صادرات خودروهای بنزینی و برقی به بازار ایران متمرکز شده است. از سال 1400، برندهای چینی مانند چری، جک و تیگو حضور پررنگی در بازار ایران پیدا کرده‌اند، اما این خودروها عمدتاً بنزینی هستند و شرکت های تولیدیشان هیچ برنامه مشخصی برای تولید یا عرضه خودروهای دوگانه‌سوز چینی در ایران ارائه ندادند. این در حالی است که چین در بازار داخلی خود خودروهای CNG را توسعه داده است.

از سوی دیگر، روسیه به دلیل مشکلات داخلی و تحریم‌های ناشی از جنگ اوکراین، بیشتر به دنبال صادرات خودروهای بنزینی خود (مانند لادا) بوده است، بدون اینکه به توسعه CNG کمک کند. چینی ها ترجیح دادند که به جای سرمایه‌گذاری در CNG ایران، نفت و گاز ایران را با تخفیف خریداری کنند و در ازای آن، کالاهای غیرمرتبط مانند خودروهای بنزینی یا تجهیزات عمومی صادر کنند. روس ها نیز به دلیل درگیری در جنگ اوکراین و نیاز به حفظ منابع مالی خود، تمرکز خود را بر صادرات گاز به بازارهای دیگر معطوف کرده و از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه‌ای ایران، از جمله CNG، خودداری کردند.

در دولت سیزدهم بخشی از ناکامی به مشکلات داخلی ایران بازمی‌گشت. نبود هماهنگی بین نهادهای مختلف (مانند وزارت نفت، خودروسازان، و سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت) و عدم نظارت بر اجرای قراردادهای بین‌المللی، باعث شد که حتی در صورت وجود تعهدات اولیه از سوی چین و روسیه، این پروژه‌ها به نتیجه نرسند. قرارداد تولید 45,000 خودروی دوگانه‌سوز در سال 1400 نیز عملا به فراموشی سپرده شد.این قرارداد بین شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و ایران‌خودرو امضا شد و قرار بود این تعداد خودروی تاکسی و وانت دوگانه‌سوز تولید شود. با این حال، بیش از یک سال و نیم پس از امضای قرارداد، هیچ خودروی دوگانه‌سوز کارخانه‌ای تولید نشد و پروژه عملاً متوقف شد و این در حالی بود که قرار بود که چین تامین کننده اصلی قطعات خودروهای دوگانه سوز مذکور باشد.

عدم ارائه تسهیلات مالی یا وام‌های کم‌بهره برای تبدیل خودروها، برخلاف برنامه‌های موفق دهه‌های گذشته، یکی از ضعف‌های کلیدی دولت سیزدهم بود.تمرکز بر تولید خودروهای بنزینی و انحصار خودروسازان دولتی مانند ایران‌خودرو و سایپا، که حدود 80 درصد بازار خودرو را در اختیار دارند، مانع از تنوع‌بخشی به تولید خودروهای دوگانه‌سوز یا برقی شده است. قابل اشاره است که در سال 1402، از 1.338 میلیون دستگاه خودروی تولیدی، بخش عمده همچنان بنزینی بودند و تولید خودروهای دوگانه‌سوز OEM به میزان قابل‌توجهی کاهش یافت.اما خودروسازان در دهه 1380 موظف به تولید 20 درصد خودروهای دوگانه‌سوز بودند.

به هر رو دولت سیزدهم نه تنها نتوانست به هیچکدام از وعده های خود در حوزه توسعه صنعت CNG توسط شرکای روسی و چینی عمل کند بلکه خودروسازان را ملزم به افزایش تولید خودروهای دوگانه‌سوز کرد و بدین ترتیب با این عملکرد گره کور توسعه نیافتگی صنعت CNG را برای دولت چهاردهم به یادگارگذاشت .