پارسا ملکی گزارشگر نفت خبر:
صنعت پتروشیمی ایران، محور اقتصاد غیرنفتی، با تحریم‌ها، کمبود خوراک و رقابت فشرده جهانی دست‌وپنجه نرم می‌کند. هوش مصنوعی (AI) وعده می‌دهد فرآیندها را بهینه، هزینه‌ها را کم و رقابت‌پذیری را تقویت کند. اما زیرساخت‌های ناکافی و موانع دیگر، این سوال را مطرح می‌کند: آیا ایران می‌تواند از این فرصت بهره ببرد یا AI به شعاری در تاریخ صنعت تبدیل خواهد شد؟
تلاش‌های اولیه برای نوآوری
شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، بازوی تحقیقاتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، پیشگام استفاده از هوش مصنوعی است. این شرکت با هدف افزایش خلق ثروت از ۲۰ میلیون یورو به ۲۰۰ میلیون یورو تا سال ۱۴۱۱، AI را برای بهینه‌سازی تولید و توسعه کاتالیست‌های بومی، مانند کاتالیست‌های پلی‌اتیلن، به کار گرفته است. این گام می‌تواند وابستگی به واردات را کاهش دهد.
در بعضی سرویس‌های خبری ادعاهایی درباره محصول بومی "AI Petro" مطرح شده که گفته می‌شود در ۱۰ مجتمع پتروشیمی استفاده می‌شود. اما فقدان اطلاعات رسمی، تردیدهایی درباره صحت این ادعا ایجاد کرده است. شرکت پتروشیمی خلیج‌فارس نیز پروژه‌های دیجیتال‌سازی را آغاز کرده، اما پیشرفت آن‌ها باید شفاف‌تر باشد.
چالش‌های اصلی: زیرساخت و نیروی انسانی
هوش مصنوعی به زیرساخت‌های پیشرفته فناوری اطلاعات، شامل سرورهای قدرتمند، دیتاسنترها و اینترنت پرسرعت، وابسته است. ایران اما با سرعت پایین اینترنت، محدودیت دسترسی به فناوری به دلیل تحریم‌ها و کمبود دیتاسنترها مواجه است. شرکت ملی صنایع پتروشیمی با راه‌اندازی پرتالی برای مدیریت خوراک و محصولات گامی اولیه برداشته، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون سرمایه‌گذاری کلان، این پروژه‌ها به نتایج محدودی می‌رسند.
کمبود نیروی متخصص، چالش دیگر است. مهاجرت مهندسان به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و عدم تطابق آموزش‌های دانشگاهی با نیازهای صنعت، توسعه AI را مختل کرده. امنیت سایبری نیز برای حفاظت از داده‌های حساس پتروشیمی حیاتی است، اما زیرساخت‌های کنونی این حوزه را شکننده کرده‌اند.
پتانسیل تحول‌آفرین هوش مصنوعی
هوش مصنوعی می‌تواند صنعت پتروشیمی را متحول کند. صیانت آینده‌نگر با پیش‌بینی خرابی تجهیزات، هزینه‌های تعمیر را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد. مدیریت زنجیره تأمین با پیش‌بینی تقاضا و بهینه‌سازی لجستیک، صادرات را در شرایط تحریم کارآمد می‌کند. همچنین، بهینه‌سازی مصرف انرژی و مواد اولیه، هزینه‌ها را کم و پایداری را تقویت می‌کند.
اما رقابت‌پذیری ایران به رفع تحریم‌ها و کیفیت محصولات نیز بستگی دارد. چین و امارات با سرمایه‌گذاری در AI و محصولات سبز، در پی تسخیر بازارهای جهانی هستند. اگر ایران این شکاف را پر نکند، بازارهای صادراتی‌اش را از دست خواهد داد.
بسیاری از کارشناسان، پروژه‌های AI را تبلیغاتی می‌دانند، زیرا نتایج ملموسی در این زمینه گزارش نشده. عدم شفافیت، به بی‌اعتمادی دامن زده است. تحریم‌ها دسترسی به نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای پیشرفته را محدود کرده و بومی‌سازی را پرهزینه نموده است. بااین‌حال، موفقیت در بومی‌سازی کاتالیست‌ها نشان می‌دهد ایران با برنامه‌ریزی درست می‌تواند پیشرفت کند.
هوش مصنوعی می‌تواند پتروشیمی ایران را به سطح جدیدی از بهره‌وری و رقابت‌پذیری برساند، اما این هدف به عزم مدیران برای رفع موانع زیرساختی و انسانی بستگی دارد. زمان اقدام است؛ آیا مدیران پتروشیمی این فرصت را غنیمت می‌شمرند یا AI به شعاری در تاریخ صنعت تبدیل خواهد شد؟
انتهای پیام
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
