ارزش‌گذاری آرامکو به ۵ هزار میلیارد دلار رسید؛ شرکت ملی نفت همچنان بدون سرمایه

داود حشمتی تحلیلگر نفت خبر:

موفقیت آرامکو در جذب سرمایه

طبق گزارشهای اخیر آرامکو با فروش ۵ میلیارد دلار اوراق قرضه در هفته جاری و مجموعاً ۱۴ میلیارد دلار در سال گذشته، توانسته بخشی از فشار مالی ناشی از کاهش قیمت نفت را مدیریت کند. این شرکت با استفاده از نسبت اهرمی پایین (۵.۳ درصد) و هزینه استخراج بسیار اندک (حدود ۳ دلار به ازای هر بشکه)، نه‌تنها در برابر نوسانات بازار مقاومت نشان داده، بلکه با عرضه اوراق قرضه جذاب برای سرمایه‌گذاران جهانی، منابع مالی قابل‌توجهی جذب کرده است. ارزش‌گذاری آرامکو که از ۳ هزار میلیارد دلار به بیش از ۵ هزار میلیارد دلار رسیده، این شرکت را به یکی از سودآورترین بنگاه‌های اقتصادی جهان تبدیل کرده است.

فرصت‌های ازدست‌رفته ایران

در مقابل، ایران با وجود ذخایر عظیم نفت و گاز، نه‌تنها نتوانسته مشابه آرامکو عمل کند، بلکه با تصمیمات نادرست داخلی و فشارهای خارجی، روزبه‌روز از این فرصت‌ها فاصله گرفته است. بیژن زنگنه، وزیر نفت پیشین ایران، در سال ۱۳۹۹ در سخنرانی خود فاش کرد که تصمیم مجلس برای تبدیل شرکت ملی پالایش و پخش و شرکت گاز به «ادارات کل» عملاً این بنگاه‌های اقتصادی را از ظرفیت‌های مالی و سرمایه‌گذاری محروم کرده است. این اقدام، برخلاف تجربه موفق عربستان، مانع از انعکاس منابع عظیم نفتی ایران در صورت‌های مالی و ارزش‌گذاری شرکت ملی نفت شده است.

زنگنه در همان زمان پیشنهاد کرده بود که با ارزش‌گذاری شرکت ملی نفت ایران در سطحی بیش از ۲ هزار میلیارد دلار و تخصیص سهام به هر ایرانی، می‌توان گامی بزرگ در جهت جذب سرمایه و تقویت اقتصاد برداشت. اما چهار سال بعد، نه‌تنها این پیشنهاد عملی نشده، بلکه سیاست‌هایی نظیر تحویل حواله‌های نفتی به صندوق توسعه ملی، به تضعیف بیشتر شرکت ملی نفت منجر شده است. این در حالی است که آرامکو با ارزش‌گذاری شفاف و عرضه سهام در بورس، توانسته سرمایه‌گذاری‌های کلانی را جذب کند.

موانع داخلی و خارجی

ایران با دو دسته چالش در این خصوص مواجه است: موانع داخلی و خارجی. در داخل، پدیده «خصولتی‌ها» (شرکت‌های نیمه‌دولتی) این واهمه را ایجاد می کند که در صورت فروش سهام و اوراق آنها با اتکا به منابع مالی هنگفت خود آن را تصاحب کنند. نکته مهمتر اینکه تصمیم مجلس یازدهم مبنی بر تحویل حواله‌های نفتی به صندوق توسعه ملی، به جای ارزش‌گذاری و عرضه سهام، عملاً شرکت ملی نفت را از یک بنگاه اقتصادی به یک نهاد دولتی تضعیف‌شده تبدیل کرده است. این اقدام نه‌تنها مانع جذب سرمایه شده، بلکه منابع نفتی را به ابزاری برای جبران کسری‌های بودجه‌ای تبدیل کرده است.

در بعد خارجی، تحریم‌های بین‌المللی امکان عرضه اوراق قرضه نفتی یا جذب سرمایه‌گذاری خارجی را از بین برده است. در حالی که آرامکو با عرضه اوراق قرضه دلاری با بازدهی جذاب، سرمایه‌گذاران جهانی را به خود جلب می‌کند، ایران از دسترسی به بازارهای مالی بین‌المللی محروم است. این محدودیت، فرصت استفاده از ظرفیت‌های مالی جهانی برای توسعه صنعت نفت را از ایران سلب کرده است.

فرصت‌های ازدست‌رفته و عقب‌ماندگی

ایران می‌توانست سال‌ها پیش، مشابه عربستان، با ارزش‌گذاری شرکت ملی نفت و عرضه سهام آن در بازارهای داخلی و بین‌المللی، منابع مالی عظیمی جذب کند. اما نه‌تنها این فرصت در گذشته از دست رفت، بلکه همچنان سیاست‌های ناکارآمد مانع از تحقق چنین اهدافی می‌شوند. در حالی که کشورهای منطقه با استفاده از ابزارهای مالی نوین و مدیریت کارآمد، اقتصاد خود را از وابستگی صرف به درآمدهای نفتی دور می‌کنند، ایران همچنان درگیر چالش‌های ساختاری و سیاسی است.

انتهای پیام